Маңызды жиынды облыс әкімі Ербол Қарашөкеев кіріспе сөз сөйлеп, форумға қатысушылардың бала тәрбиесіне қатысты бағдарлы мақсатқа қол жеткізудегі ортақ талпынысына алғыс білдірді.

– Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың тапсырмасымен балаларды әлеуметтік қолдау мен құқықтық қорғау бағытында бірқатар заңнамалық реформалар жүзеге асуда. Балаларға қатысты зорлық-зомбылық үшін жауапкершілік күшейтілді. Дегенмен балалардың зардап шегу деректері осыған қарамастан азаймай отыр. Бұл ретте жауапты мемлекеттік органдар өз міндетіне салғырт қарауы және білікті мамандардың жетіспеу мәселесі де бар. Себебі соңғы жылдары облыста балалар мен жасөспірімдердің қатысуымен және оларға жасалған қылмыстардың көрінісі азаймауда. Бұған қоса ювеналды инспекторлардың жетіспеуі де мәселені күрделендіріп отыр. Бүгінде білім беру ұйымдарында оқушылар арасындағы қатерді анықтап, құқық қорғау органдарына дер кезінде хабарлағаны үшін рейтингтік көрсеткіштің оң бағалау тәжірибесі енгізілді. Талдау көрсеткендей, әлі де болса мектеп әкімшілігінің оқыс оқиғаларды жасыру фактілері бар. Өкініштісі, оқушы өзінің қиын жағдайы туралы «қызыл» белгі берсе де жауаптылардың тиісті шара қабылдамауы орын алуда. Бұған Мойынқұмда зорлық-зомбылыққа ұшыраған оқушы сауалнамада «өзінің өмірге қызығушылығы жоқ екендігін және түңілгендігін» көрсетуі мысал бола алады. Алайда мамандар бұл мәселеге назар аудармаған. Бұл ретте тиісті мамандардың жауапсыздығы болашақ ұрпақ тағдырына жасалған қылмыс ретінде бағалануы тиіс. Білім басқармасы оқушылармен тығыз жұмыс істейтін мамандардың біліктілігін арттыру жұмыстарын үздіксіз жүргізуі қажет. Тағы бір мәселе – оқушылардың түнгі мезгілде бақылаусыз жүруі. Биылдың өзінде кәмелетке толмағандардың қатысуымен 21 жол ережесін бұзу оқиғасы тіркелді. Тиісті басқарма полиция департаментімен бірлесіп, жоғары сынып оқушыларымен заңнамалық түсіндіру жұмыстарын қолға алуы керек, – деді Ербол Шырақпайұлы.

Аймақ басшысы ата-ананың бала тәрбиесі үшін ұстаздар жауапты деген оймен күн кешетініне қынжылды. Заңды білмеу, оны бұзу – жауапкершіліктен босатпайтынын жас ұрпақ та, ата-ана да түсінуі тиіс екенін еске салды. Ата аналарға өз міндеттері мен жауапкершілігін арттыру үшін арнайы іс-шаралар қабылдау қажеттігін сөз етті. Кәмелет жасындағы балалардың суицидке баруына алаңдап, бұл ретте психологтар мен педагог психологтарды даярлайтын жоғары оқу орындарында суицидология мамандығы жоқ екенін атап өтті. Жасөспірімдер арасындағы құқықбұзушылық, қылмыстың, жыныстық тиіспеушілік пен суицидтің алдын алуда қажетті шараларды қарастырып, барлық мүдделі органдардың жауапкершілігін арттыру қажеттігін баса айтты.

Жалпы облыста өткен жылы республика көлемінде алғаш рет ғалымдар мен білікті педагогтарды, ең үздік ұстаздарды қатыстыра отырып ғылыми-тәжірибелік І форум өткенін айта кетуіміз керек. Осы оң тәжірибені облыстық прокуратура жүйелі түрде жалғастыруда. Облыс прокуроры Нұрғалым Әбдіровтің айтуынша, І форумның қорытындысымен мектептердің жұмысын бағалауда құқықбұзушылық индикаторы алынып тасталып, ата-аналар жиналысының жаңа ережелері әзірленген, білім беру мекемелеріндегі қылмыстарды жасыру фактілерімен күрес күшейтілген.

– Облыс халқының 50 пайызын балалар құрайды деп айтуға болады. Кәмелетке толмағандардың саны бойынша біздің өңір Түркістан, Алматы облысы мен Алматы қаласынан кейінгі төртінші орында тұр. Қазіргі таңда кәмелетке толмағандарға қатысты қылмыстар мен суицид санының өсуі байқалуда. Бұған жұмыс тәсілдерінің өзгеруі, атап айтқанда, заңнамаға өзгеріс енгізіліп, тұрмыстық құқықбұзушылықтардың бірқатары қылмыстық іске ауысуы, жол көлік оқиғаларының өсуі, қылмыстарды жасырумен күрестің күшейтілуі әсер етіп отыр, – деді Н.Әбдіров.

Форумға «Zoom» платформасы арқылы қосылған Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары жөніндегі уәкіл Динара Закиеваның «Балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету: негізгі шаралар мен оны іске асыру туралы» тақырыбында баяндама жасады. Ол өз сөзінде зорлық зомбылықтың барлық түрі бойынша жаза қатайтылғанын, бұл бірнеше жыл ішінде балалар қауіпсіздігіне қатысты жүргізілген маңызды реформалар мен қабылданған тиісті заңдардың нәтижесі екенін атап өтті. Сондай-ақ баяндамашы бірнеше аймақтағы шалғай аудандар мен ауылдарға барып жұмыс жүргізгенін, мектептегі балалармен, психологтармен кездесу өткізгенін, оқушылармен жұмыс жүргізуде олар сурет немесе жазбаша түрде үйлерінде үлкендер ұрып-соғатынын көрсетсе де бұған назар аударылмағанын жеткізді. Осы секілді басқа да атқарылған жұмыстар бойынша мысал келтіріп, тәжірибесімен бөлісті.

Бұдан кейін облыс әкімінің бірінші орынбасары Нұржан Календеров пен облыс прокурорының орынбасары Бахтияр Мұхамеджан баяндама жасады.

Түйткілдерді тиімді шешуде нақты ұсыныстар айтылған форумды Нұрғалым Мәжітұлы қорытындылады.

Форум аясында облыс прокурорының орынбасары Бахтияр Мұхамеджан мен Бала құқықтары жөніндегі өңірлік уәкіл Дәурен Бағжанов өзара ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойды.

Нұрым СЫРҒАБАЕВ