Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Конституцияның 30 жылдығына арналған халықаралық ғылыми-практикалық конференцияда сөз сөйледі. 

"Бірқатар маңызды заңдар мен арнайы жоспарларды қабылдау арқылы қолданыстағы Конституцияның орасан зор әлеуеті іске асырылып жатыр.Былтыр Адам саудасына қарсы іс-қимыл туралы заң қабылданды. Бұл адамды еркінен тыс қандай да бір жолмен пайдалануға болмайтынына кепілдікті күшейтті. Тұрмыстық зорлық-зомбылық үшін берілетін жаза едәуір қатаңдатылды. Некелесуге мәжбүрлегені үшін қылмыстық жауапкершілік белгіленді. Адам ұрлағандар да қатаң жазаланады. Сонымен қатар қылмыстық сот үдерісін ізгілендіру және оның тиімділігін арттыру үшін нақты қадамдар жасалды, тиісті кодекстерге ауқымды түзетулер енгізілді. Конституцияның мерейлі белесіне орай Рақымшылық туралы заң қабылданды. Себебі мемлекет қылмыспен күрес саясаты мен әлеуметтік әділдік мәселесіне келгенде адамгершілік құндылықтарын басты орынға қояды",– деді Президент өз сөзінде.  

Ата Заңымыздың 10 баптан тұратын VII бөлімі тұтастай «Соттар мен сот төрелігіне және прокуратураға» арналған. Бұл құжат бұдан кейін заманның ағымы мен қоғамның сұранысына қарай екі рет: 2002 және 2010 жылдары «Қазақстан Республикасы құқықтық саясатының тұжырымдамасы» ретінде одан әрі дамытылып, жетілдірілді.

Ежелгі дәуірде билер сотына қатаң талап қойылса, бүгінгі судьяларға да жаңа заманға сай артылатын жауапкершілігк жүгі еселене түсті. Қай дәуірде де, қай қоғамда да билерден талап етілетін ең негізгі қасиет – әділдік принципі жалғасын тапты.

Аза Заң қабылданғаннан бері соттардың ғасырлық дәстүрлерінің ең озық, алдыңғы қатарлы тәжірибелері негізге алынып, құқықтық саясатты жетілдіруде  кезең-кезеңімен алға жылжудамыз. Мысалы, алқабилердің қатысуымен іс қарау, тараптарды бітімгершілікке келтіру институттары қайта қолданысқа енгізілді. Адам құқығы мен бостандығы қорғалуының тағы бір кепілі – тұтқындау және қамауға алу жөніндегі санкцияның соттар құзырына берілуі де сот жүйесіне деген сенімді нығайтып, судьялардың мәртебесін көтерді. Соттардың тиімділігін арттыру үшін республикамыздың барлық аймақтарында мамандандырылған соттар құрылып, тиімді жұмыс жүргізілуде.

Конституцияны  мемлекетіміздің өркендеуіне жол ашқан төлқұжат десек артық айтқанымыз емес. Ұзақ  жылдар бойы қалыптасып, жалпыға міндетті ережелерді қамтыған ең жоғары заңдық күші бар Ата Заңымыздың мемлекетіміздің болашағы үшін әлі талай уақыт  қызмет ететіні сөзсіз.

Конституция – мемлекеттің негізгі Заңы. Осы негізгі Заңда мемлекетіміздің ең қымбат қазынасы – адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары екенін нақты көрсетілген. Адамның құқықтары мен бостандықтарын жүзеге асыруда ешкімнің оны бұзбайтыны, заңға қайшы келмейтін барлық тәсілдерімен қорғалатыны, қадір-қасиетін қорлайтындай жәбір көрсетуге, не жазалауға болмайтыны, әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарын сот арқылы қорғауға, өмір сүруге құқығы бар екені тайға таңбай басқандай жазылған.

Ойымды қорыта келе айтарым, Ата Заң халқымыздың тәуелсіздікпен бірге келген ең ұлы қазынасы іспетті. Халқымыздың бас құжаты өзінің отыз жылдық тарихында елдігіміздің тұғырын бекітіп, әділдік пен теңдікті айқындап берді. Егемендігімізді баянды еткен, болашағымызға жарқын жол ашқан Ата Заңымызды құрметтей білу –  барша қазақстандықтарға ортақ міндет. Тәртіпке бағыну, заңды құрметтеу  –  кемелділіктің белгісі. Мерейлі мерекеміз құтты болсын!

Ақмарал АСИЛБЕКОВА,

Тараз қалалық сот әкімшісінің бас маманы