Көкпар – тек білек күшін емес, жүрек қайратын да талап ететін ойын. Сондықтан тұлпар тізгінін тең ұстаған қыздардың бұл бастамасы – ұлттық рухтың асқақ көрінісі. Еркіндікті серік еткен даланың өжет қыздары ат үстінде намысты жалау етіп, көкпар додасында жаңа дәуірдің айшықты белгісіне айналуда.

Бүгінде Тараз қаласының арулары көкпардан арнайы қыздар командасын жасақтауды қолға алды. Бұл істің басында Жамбыл ауданы, Айша бибі ауылының тұрғыны, жас кәсіпкер Аида Ізбасар тұр. Ол болашақ көкпаршы қыздарды дайындап қана қоймай, қыз қуу жарысына қатысатын бойжеткендерді де жаттықтырады.

– Мен 28 жастамын, мамандығым – бухгалтер. Бірақ бала күнімнен көкпарға қатты қызығамын. Ат спортына деген сүйіспеншілігім атамнан дарыған. Ол да кезінде көкпаршы болған. Мектеп жасынан бастап қыз қуу, теңге ілу сияқты жарыстарға қатысып, жылқы спортына деген қызығушылығым одан әрі артты. Негізі әйел азаматтары жаугершілік заманда да атқа мініп, ерлермен бірге болған. Қазіргі уақытта қыздардың көкпарға келуі таңғаларлық нәрсе емес. Мен үшін аттың қасында болу – ерекше бақыт. Ат үстінде еркіндікті сезінесің, бүкіл уайымды ұмытасың. Атқа мінген кезде адреналин алатынымды бала күнімнен байқадым. Әсіресе, басы қатты аттар алып қашқанда ерекше әсерге бөленетінмін. Сол кездерден бастап көкпарға деген құштарлығым арта түсті, – деген көкпаршы ару қазіргі таңда 5 шәкірт тәрбиелеп жүргенін айтты.

Аида Дәулетбекқызы оларға көкпардың қыр-сырын үйретіп, атпен шабудың әдістерін көрсетеді. Бойжеткендерге тек көкпарды ғана емес, қыз қуу мен теңге ілу секілді ұлттық ойындарды да үйретеді. Бұрымды көкпаршы ат спортымен айналысқан адамның денсаулығы жақсарып, рухы көтерілетінін жеткізді. Себебі ат үстінде жүрек соғысы жақсарып, қан айналымы реттеледі екен.

– Бүгінде ауылда мен үйретпеген асау ат қалмады десем болады. Кейбір жігіттер батылы жетпей жүрген аттарды өзім мініп, жуасытып жүрмін. Көкпар – нағыз ептілікті, күш пен батылдықты қажет ететін спорт. Сол себепті қыздардың да бұл спорт түрінен шет қалмағанын қалаймын, – деп қосып өтті А.Ізбасар.

Жылқының құлағында ойнайтын қыздың шәкірттерінің бірі – жас көкпаршы Әдемі Әділ. Оның жасы небәрі он бірде. Атқа мінуге деген қызығушылығы бала кезінен басталған. Бүгінде Әдемі де ұстазы секілді ат үстінде өзін еркін сезініп, ұлттық спорттың қыр-сырын меңгеруге барын салуда.

– Атқа мінгелі бойымдағы қорқыныш жойылып, сенімділігім артты. Бұрын асауларға жақындауға жүрексінетінмін, қазір олардың мінезін түсініп, тез тіл табысамын. Жаттығып жүргеніме жарты жылдан асты. Болашақта көкпар мен теңге ілуден чемпион болуды армандаймын, – дейді Ә.Әділ.

Әдемі үшін көкпар – жай ғана ойын емес, нағыз төзімділік пен ептілікті қажет ететін спорт. Ол да болашақта Аида Ізбасардан үйренген ілімдерін жетілдіріп, қазақ қыздарының ат спортына деген қызығушылығын арттырғысы келеді.

Аида атбегілікпен қатар, қымыз дайындаумен де айналысады.

– Қымыз – дәруменге толы шипалы тағам. Ол адамның күш-қуатын арттырып, ағзасын тазартады. Ат спортымен айналысатын адам үшін оның пайдасы орасан. Бие байлап, қымыз дайындау – мен үшін жай ғана кәсіп емес, ата-бабамыздан қалған асыл дәстүрді жалғастыру, – дейді Аида Дәулетбекқызы.

Көкпаршы ару көктем соңына дейін көкпар командасын толық жасақтауды жоспарлап отыр. Бұл бастама қазақ қыздарының да ұлттық спорттағы орнын айшықтап, олардың ат үстіндегі шеберлігін дәлелдеуге жол ашады. Аида бұл істі үлкен жауапкершілікпен қолға алып, қыздардың да көкпар додасына түсуге лайық екенін көрсеткісі келеді.

Кейіпкеріміз болашақта республикалық деңгейде әйелдер арасындағы көкпар турнирлерін ұйымдастыруды мақсат етіп отыр. Бұл қазақтың ұлттық ойындарының дамуына тың серпін беретіні анық.

Бақытжан БЕКБОЛАТ,
журналист