Ең әуелі бала тәрбиесі отбасынан басталатыны баршаға белгілі. Үйде баламен сөйлесіп, оның ойын тыңдап, көңіл күйіне назар аудару өте маңызды жайт. Әке-шешенің жылы сөзі де, уақытылы берілген ақылы да баланың ішкі әлеміне, өмірлік ұстанымына айрықша әсер етеді. Кейде ата-ана жұмысбасты болып, бәрін кейінге ысыра беруі мүмкін. Ал бала дәл сол сәтте бір қиын жағдайға тап болуы ғажап емес. Мүмкіндігінше әр күні бес-он минут болса да баламен бетпе-бет сөйлесу, сұрақтарына жауап беру, ой бөлісу ең маңызды мәселенің бірі екенін ұмытпайық.

Мектептегі тәрбие де осымен үндес. Себебі ұстаз баланың екінші ата-анасы саналады. Кей оқушылар мінезі құбылатын қандай да бір ауыр кезеңге тап болып, ешкімді қасына жақындатпай қоюы мүмкін. Мұндайда ұстаздың да, психологтың да орны ерекше. Сабақтан бөлек, түрлі үйірмелерге, спортқа тарту да жасөспірімнің бос уақытын дұрыс бағытқа бұрады. Балада бос уақыт көп болса, түрлі жағымсыз әдетке бой алдыруы, өзгеге еліктеуі, біреуге еріп бірдеңе бүлдіруі ықтимал.

Қазір қоғамда нашақорлық, лудомания, есірткі саудасы, түрлі жат ағымдар секілді бала болашағына қауіп төндіретін кесапат түрі өте көп. Жасөспірімнің телефоннан, интернеттен не көріп жүргенін біз білмесек, соның біріне еріп кетуі әп-сәтте-ақ. Сондықтан ата-ананың да, мұғалімнің де міндеті – оның көріп-біліп жүрген дүниесінің дұрыс немесе бұрыс екенін түсіндіру. Оның салдары қандай болатынын нақты мысалдармен дәлелдеу. Нашақорлықтың бір күндік қызығы өмір бойғы өкінішке, құмар ойынның соңы қасірет екенін ұқтыру.

Баланың сырттан алатын тәрбиесі, көше мәдениеті де маңызды. Бала үйден аттап шықса, ол үшін көрген-білгені үлгі болады. Көшеде үлкендердің бір-біріне сәлем беріп, мәдениетті сөйлесіп тұрғанын байқаған бала сондай болуға тырысады. Ал егер төбелес, боқауыз, тәртіпсіздік секілді бұзақылықты көріп өссе, оны да қалыпты жағдай деп қабылдап, тура жолдан таюы мүмкін. Яғни әрбір ересек адам өз іс-әрекетімен де балаларға үлгі болатынын ұмытпағаны жөн.

Баланың бұзақылыққа, жайсыз ортаға, теріс жолға түсіп кетпеуінің қамы үшін жасөспірімге сенім арта білу керек және әр іс-қимылы бақылауда болғаны дұрыс. Оған жауапкершілік артып, өз ойын ашық айтуға мүмкіндік берген дұрыс. Ата-ана баласын үнемі тыйып тастап, «былай жасама, олай етуге болмайды» деп шектей берсе, баланың тыйым салынған дүниеге қызығушылығы артып, айда аспанға бір-ақ шығаратын кездері өмірде болып тұрады. Себепсіз тыйым баланы ата-анаға, қоғамға қарсы қойып, жасырын әрекетке итермелейді. Сондықтан жасөспірімдерге үнемі қолдау қажет. Қателессе, бірден жазғырудың қажеті жоқ. Одан да дұрыс жолды бірге іздеп, мәселеден «өгізді де өлтірмей, арбаны да сындырмай» шығудың жолын бірге қарастыру ата-ана үшін үлкен парыз. «Сен жамансың» деген сөз ешқашан тәрбие болмайды. Ал «мен саған сенемін, сен одан да жақсы бола аласың» деген сөз баланың жігерін оятады.

Жалпы, өсіп келе жатқан ұрпақтың амандығы бүкіл қоғамға ортақ міндет. Ата-ана, мұғалім, көрші, көшедегі үлкендер, бәріміз бір бағытта жұмыс істесек, жасөспірімнің жаман жолға түсу ықтималдығы азаяды. Бастысы бұған бейжай қарамауымыз керек. Балаға «Кісінің баласы» демей, оларға «Біздің болашағымыз» деп қарасақ, болашағымыз баянды болады. Балаға жақсы сөз айту, дұрыс кеңес беру, қолдауды сезіндіру еш қиындықсыз жүзеге асатын шаруа. Сол себепті әрқайсысымыз жасөспірімнің санасына сәуле сеуіп, көкірек көзіне жарық түсіре алатын адам екенімізді ұмытпайық. Бүгінгі берілген дұрыс тәрбие ел ертеңінің бақыты екенін ұғынайық.

Осы тұста балаға қоғам тарапынан қандай қолдау көрсетілуде деген мәселеге келер болсам, «AMANAT» партиясы облыстық филиалы жанындағы «Жастар Рухы» жастар қанаты жасөспірімдер арасындағы құқықбұзушылықтың алдын алу, салауатты өмір салтын қалыптастыру және зиянды әдеттерден аулақ болуға бағытталған жүйелі жұмыстарды жалғастырып келеді. Бүгінгі таңда қоғамның басты талабы – жас буынның қауіпсіздігі, тәрбиесі және дұрыс өмірлік таңдау жасауы. Осы мақсатта «Жастар Рухы» жастар қанаты өңір көлемінде түрлі форматтағы ақпараттық іс-шаралар ұйымдастырып, жастармен тікелей жұмыс жүргізуде.

Жасөспірімдерге арналған кездесулерде нашақорлықтың зардабы, буллингтің салдары, арақ-шарап пен темекіден туындайтын қауіптер жан-жақты түсіндіріледі. Соңғы айларда облыс бойынша мектептер мен колледждерде барлығы 7 кездесу өткізіліп, оған 400-ге жуық оқушы қатысты. Аталған жиындар барысында мамандар олардың құқықтық сауаттылығын арттырып, жеке қауіпсіздік ережелерін сақтау бойынша кеңес берді.

Осы бағыттағы жұмыстардың бірі – «Жастар Рухы» жастар қанатының бастамасымен өтетін «Есірткіге жол жоқ» акциясы. Акция аясында жыл басынан бері 1 500-ден аса жасқа ақпараттық-түсіндіру жұмыстары жүргізіліп, есірткіге қарсы көзқарас қалыптастыруға бағытталған жадынамалар таратылды. Сонымен қатар полиция қызметкерлерінің қатысуымен 7 ашық диалог алаңы ұйымдастырылып, жастар құқықтық жауапкершілік, қауіпсіздік, кибербуллинг және қоғамдағы құқықтық мәдениет туралы толыққанды ақпарат алды.

Бұл кездесулер барысында жасөспірімдер өздерін қызықтырған сұрақтарын қойып, мамандардан нақты әрі түсінікті жауап алады. Мұның барлығы олардың саналы ой қалыптастыруына, өз ортасында дұрыс үлгі болуына және құқықбұзушылыққа жол бермеуіне үлкен ықпал етеді.

«AMANAT» партиясы жанындағы «Жастар Рухы» жастар қанаты алдағы уақытта да жасөспірімдердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, зиянды әдеттердің алдын алуға және салауатты қоғам қалыптастыруға бағытталған жұмыстарды жүйелі түрде жалғастыра беретін болады.

Ерғали ӘБУҒАЛИ,

«AMANAT» партиясы облыстық филиалы

жанындағы «Жастар Рухы» жастар қанатының төрағасы