ӘКІМ ГРАНТЫ ӘРКІМГЕ БҰЙЫРА БЕРМЕЙДІ

Биыл өңірімізде бірінші курсқа қабылданған өрендер саны аз емес. Олардың арасында мемлекеттік грант иегерлері де, әкім грантына қол жеткізгендер де, білімін ақылы негізде жалғастыратындары да бар. Ендеше сол бағы жанған студенттер туралы аз-кем сөз қозғасақ.

Қазақ ұлттық су шаруашылығы және ирригация университеті  жаңа оқу жылын жаңа серпінмен бастағалы отыр. Білім ордасының баспасөз хатшысы Лаура Рысбектің айтуынша, 2025-2026 оқу жылында Қазақ ұлттық су шаруашылығы және ирригация университетінің табалдырығын еліміздің түкпір-түкпірінен келген талапты жастар аттамақ. Биылғы қабылдау науқанының қорытындылары білім ордасына деген сенімнің артқанын және жастардың инженерлік мамандықтарға қызығушылығы жоғары екенін айқын көрсеткен.

– Жаңа оқу жылында бакалавриатқа барлығы 513 студент қабылданды. Оның ішінде 361 талапкер мемлекеттік грант иегері, ал 152 студент ақылы негізде білім алуды таңдады. Бұл деректер біздің университетке сұраныстың жоғары екенін, инженерлік бағыттағы мамандықтардың өзектілігін көрсетеді.

Магистратура бағдарламасы бойынша 11 жас ғалым мемлекеттік грант иегері атанса, тағы 26 талапкер бейінді магистратураға ақылы негізде қабылданды. Ал докторантура бойынша барлығы 12 жас ғалым білімін арттырады. Оның ішінде тоғызы мемлекеттік грант бойынша, ал үшеуі ақылы негізде оқиды. Бұл университет қабырғасындағы ғылыми ізденістердің жаңа толқынмен толығатынын білдіреді.

Осылайша, 2025-2026 оқу жылында университетке қабылданған жалпы контингент – 562 студент. Бұл көрсеткіш университетіміздің ғылыми білім беру әлеуетіне деген сенімнің артып келе жатқанын дәлелдейді, – деді Л.Рысбек.  

Жалпы, аталмыш оқу орны сушаруашылығы мен ирригация саласында алпыс жылдан астам тарихы бар құрылым екендігі белгілі. Бұл дәстүр бүгінгі күнде заманауи инфрақұрылыммен, жаңа технологиялармен және халықаралық ынтымақтастықпен ұштасып отыр. Университетте студенттердің кәсіби дамуына барлық жағдай жасалған. Зертханалар мен оқу полигондары, кітапхана қоры, әскери кафедра болашақ инженерлер мен ғалымдардың тәжірибесін байытады. Сонымен қатар жас ғалымдарға ғылыми жобаларға қатысуға, стартаптар мен инновациялық бастамаларды жүзеге асыруға кең мүмкіндік ұсынылған.

– Ресми қызметіне кіріскелі көп бола қоймаса да университеттің халықаралық деңгейдегі беделі артып келеді. Еуропа мен Азия елдерінің жетекші оқу орындарымен байланыс орнатылып, академиялық ұтқырлық бағдарламалары белсенді жүзеге асуда. Бұл студенттердің шетелдік тәжірибе жинақтап, білімін халықаралық деңгейде шыңдауына жол ашады.

Қазақ ұлттық су шаруашылығы және ирригация университетіне қабылданған әрбір жас – еліміздің су ресурстарын тиімді басқару мен экологиялық тұрақтылығын қамтамасыз ететін болашақ маман. Университетті таңдау – тек кәсіби білім алу ғана емес, Қазақстанның дамуына қосылатын үлес, қоғам алдындағы жауапкершілік, – дейді Л.Рысбек.

Сол секілді осы жылы М.Х.Дулати атындағы Тараз университетіне 4 500-ге жуық студент қабылданған. Оның 788-і мемлекеттік грант, 8-і жергілікті әкім грантын иеленіп отыр. Жылдағы дәстүр бойынша биыл да жас түлектерді педагогикалық, инжелерлік мамандықтар айрықша қызықтырған.

М.Х.Дулати атындағы Тараз университетінде жергілікті бюджет қаражаты есебінен білім беру грантын иеленген студенттердің қатарында Арайлы Балтабай, Бейбарыс Қалыбек, Алинұр Жуанышбай және Олжас Нұрулла бар. Олар математика мұғалімдерін даярлау мамандығын таңдаған. Ал Абзал Рәпілбек, Сұлтан Аблай, Ләззат Пірназар және Назархан Сахатов физика мұғалімдерін даярлау бағыты бойынша грант иегері атанды.

Сол секілді 2025-2026 оқу жылында Ш.Мұртаза атындағы Халықаралық Тараз университетінде жергілікті бюджет есебінен білім беру грантын иеленген Аяжан Мұрат, Ақбота Бейбіт, Нұрай Татубай және Күнсұлу Қонақбай сияқты жастар педагогика және психология мамандығын таңдаған.

2025-2026 оқу жылына Д.И.Менделеев атындағы Ресей химия-технологиялық университетінің Тараз филиалына барлығы 81 талапкер құжат тапсырды. Оқу орнының баспасөз хатшысы Айдана Сейтқұлованың айтуынша, ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі тарапынан филиалға 40 білім беру гранты бөлінген.

– Оның ішінде 20 грант – «Бейорганикалық заттардың химиялық технологиясы» мамандығына, тағы 20 грант – «Аналитикалық химия» мамандығына берілді. 25 тамыз күні грант иегерлерінің тізімі жарияланып, нәтижесінде 40 студент тегін оқу құқығына ие болды. Сонымен қатар 20 талапкер ақылы негізде білім алуға қабылданды.

Бұл филиал Тараз қаласында 2024 жылы ашылған болатын. Алғашқы оқу жылында 30 білім беру гранты бөлініп, тура солай  30 студент қабылданған еді. Ал биылғы көрсеткіш айтарлықтай өсті. Құжат тапсырған талапкерлер саны – 81, олардың 40-ы грант иегері, 20-сы ақылы бөлім студенті атанды.

Қазіргі уақытта Тараз филиалында үш бағыт бойынша білім беру жүзеге асырылады. Олар – «Бейорганикалық заттардың химиялық технологиясы», «Аналитикалық химия» және «Қоршаған ортаны инженерлік қорғау». Бұл мамандықтар өңірдің өндірістік әлеуетін арттыруға, сондай-ақ халықаралық деңгейдегі білікті мамандар даярлауға бағытталған. Оқуға қабылдау тәртібі де ерекше. Филиалға түсу үшін талапкерлер ҰБТ нәтижелерінен бөлек, қосымша қабылдау емтихандарын тапсырады. Олар химия және орыс тілінен сынақтан өтеді. Белгіленген шекті балды жинаған талапкерлерге студент атану мүмкіндігі беріледі.

Оқу процесі «2+1+1» үлгісі бойынша ұйымдастырылған. Тарқата айтсақ, студенттер алғашқы екі курсты Таразда оқиды, үшінші курсты Мәскеудегі Д.И.Менделев атындағы Ресей химия-технология униферситетінің бас кампусында жалғастырады. Ал соңғы төртінші курсты қайтадан Таразда тәмамдап, өндірістік тәжірибеден «Қазфосфат» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің зауыттарында өтеді. Мұндай жүйе студенттердің теориялық білімін тәжірибемен ұштастыруға жол ашады.

Филиалдың инфрақұрылымы да заманауи талаптарға толық сай. Мұнда бейорганикалық, аналитикалық, органикалық химия, физика және тіршілік қауіпсіздігі бағыттарында зертханалар жабдықталған. Сонымен қатар, студенттердің игілігіне арналған екі компьютерлік сынып, конференция залы және кең аудиториялар бар, – дейді Айдана Болатқызы.

Филиалды тәмамдаған түлектер қос диплом иегері атанады. Олар бір мезгілде М.Х.Дулати атындағы Тараз өңірлік университетінің және Д. И.Менделеев атындағы Ресей химия-технологиялық университетінің дипломдарын алады. Бұл түлектерге отандық және шетелдік еңбек нарығында үлкен мүмкіндік береді.

XIAN TECHNOLOGY техникалық колледжінің филиалы ашылады

Елімізде жарияланған Жұмысшы мамандықтары жылы аясында жастарға кәсіптік-техникалық білім беруге айрықша көңіл бөлінуде. Бұл бағыттағы жұмыстар біздің өңірде де жүйелі түрде жалғасып жатыр.

Өткен жылы облыстағы 42 техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарында (20 мемлекеттік, 25 жекеменшік) барлығы 28 219 студент білім алса, оның ішінде 19 219-ы мемлекеттік білім беру тапсырысы негізінде оқыды. Биыл еңбек нарығының сұранысына сай 32 колледжде 66 мамандық бойынша 6 720 орын қамтамасыз етілді.

Облыс әкімдігі білім басқармасының басшысы Нұрбек Оршыбековтың айтуынша, мақсатты мемлекеттік тапсырыс аясында 570 талапкер техникалық және аграрлық салаларға қабылданды. Бұл бағыттағы жұмыстар 117 кәсіпорынның нақты сұранысына сәйкес жүзеге асырылған.

– Аймақ үшін маңызды жаңалықтың бірі – кәсіптік білімді интернационалдандыру қадамы. Осы мақсатта №7 Бетқайнар колледжінің базасында Қытайдың беделді «Xian Technology» техникалық колледжінің филиалын ашу жұмыстары басталды. Жоба аясында оқу кабинеттері 120 миллион теңгеге жабдықталып, республика бойынша алғашқы пилоттық үлгі ретінде жүзеге асырылмақ.

Инвестициялық жобаларға сапалы кадр дайындау бағытында «ЕвроХим», «Yonggang Group Co.», «Ltd, Fufeng Group Limited», «Talas Investment Company», «НДФЗ», «KNAUF» және басқа да ірі кәсіпорындармен әріптестік орнатылды. Биыл №10 Шу колледжінде «Қызылша-Жер» ЖШС қолдауымен 30 миллион теңгеге «Агрономия» мамандығына арналған оқу шеберханасы ашылды. Ал «KNAUF» ЖШС Жамбыл политехникалық жоғары колледжінің «Құрылыс» мамандығын қамқорлығына алып, 25 миллион теңгеге қондырғылар орнатып, қыркүйекте Құрылыс-хаб жұмысын бастайтыны белгілі болды.

Сонымен қатар, Д.И. Менделеев атындағы Ресей химия-технологиялық университеті, Абай атындағы ұлттық педагогикалық университеті, С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті, М.Тынышбаев атындағы ALT және «Q» университеттері Жамбыл политехникалық жоғары колледжі мен Абай атындағы Жамбыл гуманитарлық жоғары колледжі студенттерін қысқартылған мерзімде кіріктірілген бағдарламамен оқытуды қолға алды. Нәтижесінде колледж түлектері небары 2 жыл ішінде диплом алу мүмкіндігін иеленеді, – деді Н.Оршыбеков.

Әлеуметтік қолдау да назардан тыс қалған жоқ. Абай атындағы Жамбыл гуманитарлық жоғары колледжінің білімгерлеріне серіктестер есебінен 120 орындық жаңа жатақхана пайдалануға берілді.

Жыл соңына дейін №8 Мойынқұм колледжінде «Дәнекерлеу ісі» мен «Электрмен жабдықтау» мамандықтарының материалдық-техникалық базасы жаңартылмақ. Сондай-ақ Құлан агротехникалық жоғары колледжінде Агро-хаб, Жаңатас көпсалалы колледжінде Auto-Skills, ал Меркі колледжінде IT-хаб ашылады деп күтілуде.

БОЛАШАҚ МҰҒАЛІМДЕРДІҢ ШӘКІРТАҚЫСЫ ЕКІ ЕСЕ ӨСТІ

Жаңа оқу жылында жоғары оқу орындары мен колледждерге түскен жастарды сапалы білім алу жолында бірқатар өзгерістер күтіп тұр. Білім саласындағы басты мақсат – жастарға заманауи талаптарға сай білім беріп, олардың кәсіби және тұлғалық дамуына қолайлы жағдай жасау.

Ерекше атап өтер бір жайт, елге келіп оқуға қызығушылық танытқан шетелдік студенттер саны да рекордтық деңгейге жеткен. Қазіргі таңда 31 500 халықаралық студент білім алу мүмкіндігіне ие, ал олардың санын 2028 жылға қарай 100 000-ға дейін арттыру жоспарда тұр.

Биыл білімгерлер үшін әртүрлі сипаттағы ғылыми гранттар мен алғашқы тәжірибе бағдарламалары кеңейтіліп отыр. Мысалы, «Жас ғалым» бағдарламасы бойынша 250 халықаралық тәжірибе мен 1 000 ғылыми грант қарастырылған. Бұл студенттер мен жас ғалымдар үшін зерттеу жұмыстарын дамытуға және халықаралық тәжірибе алмасуға нақты мүмкіндік береді.

Колледждер жүйесінде де айтарлықтай өзгерістер бар. «Жас маман» жобасы аясында еліміздің 180 колледжі жаңғыртылып, заманауи жабдықтармен қамтамасыз етілуде. Әрбір өңірде кемінде жеті оқу орны жаңа стандартқа сәйкес қайта жабдықталады. Бұл жастарға еңбек нарығында сұранысқа ие мамандықтарды игеруге жол ашады.

Сонымен қатар осы жылы жалпы саны 29 жатақхана (10 439 орын) пайдалануға беріледі деп күтілуде. Тарқатып айтқанда, 3 528 орындық 4 жатақхана Астана мен Түркістанда  қазір жұмыс істеп тұрса, оқу жылы алдында тағы 4 228 орындық 19 жатақхана Астана, Алматы, Ақмола, Қостанай, Жамбыл, Түркістан облыстары мен Шымкентте кезегімен ашылып жатыр. Жыл соңына дейін тағы 2 683 студентке арналған 6 жатақхана Астана мен Алматыда іске қосылады. Бұл шешім студенттердің тұрғын үй мәселесін шешуге нақты серпін береді, әсіресе шеттен келген немесе ауылдан оқуға түскен жастар үшін өте маңызды.

Қазақстанда  жаңа оқу жылынан бастап студенттердің стипендиясы айтарлықтай өсіп, бұл өзгеріс жастар арасында үлкен қызығушылық тудырып отыр. Жаңа мөлшерге сәйкес, бакалавриат студенттері ай сайын 52 372 теңге көлемінде шәкіртақы алатын болады. Бұл 2020 жылмен салыстырғанда екі есеге артық. Ал магистратура деңгейіндегі студенттерге 117 098 теңге, докторанттарға 262 500 теңге көлемінде стипендия төленеді. Бұл өз кезегінде аталған деңгейлер бойынша шәкіртақының 1,75 есеге өскенін көрсетеді.

Ерекше атап өтерлік жайт – педагогикалық бағытта білім алып жатқан болашақ мұғалімдер үшін шәкіртақы мөлшері 84 мың теңгеге жетіп отыр. Айта кету керек, бұл көрсеткіш соңғы бес жылда екі есеге көбейген. Осындай нақты қолдаудың арқасында жастар арасында мұғалім мамандығына деген қызығушылық артып келеді.

Жалпы алғанда, шәкіртақы көлемінің өсуі білім алушылардың әлеуметтік жағдайын жақсартып қана қоймай, елдегі білім сапасын көтеруге және жастардың болашақ мамандықтарды таңдаудағы ынтасын арттыруға оң ықпал етеді.

Түйін: Жаңа оқу жылы әрбір жас үшін үлкен өмірдің бастауын білдіреді. Бұл кезеңде студенттер жаңа ортаға бейімделіп, өз болашағына бағыт-бағдар жасайды. Оларға көрсетіліп отырған қолдау, беріліп жатқан гранттар мен әлеуметтік мүмкіндіктер – елдің жастарға деген сенімінің айғағы. Бүгінгі студент – елдің ертеңгі тірегі. Олар алған білімін тек өз пайдасына ғана емес, қоғамның игілігіне жұмсайды. Білімнің жаңа сатысына өткен жас буын ертеңгі күні ғылымға, өндіріске, білім мен мәдениетке жаңашылдық енгізіп, елдің дамуына өз қолтаңбасын қалдыратыны сөзсіз.

Ақтоты ЖАҢАБАЙ