Біз жанбасақ лапылдап,
Аспан қалай ашылмақ...

Arainfo.kz - жастарға арналған басылым

Байланыс

Гендерлік теңсіздік мәселесі

Гендерлік теңсіздік мәселесі
ашық дереккөз
Гендерлік теңсіздік мәселесі
Қазіргі таңда дамыған заманда әлі күнге дейін гендерлік теңсіздіктің біздің өмірімізде болуы-үлкен әділетсіздік. Өркениеті дамыған  мемлекеттерде немесе жұмыс орнында ер және әйел болып бөлінуі дұрыс емес.Тіпті,мысал келтіретін болсақ, XXI ғасырда ер адам ғана жұмыс жасау қажет,ал әйел тек үйде отырып,күйбен тіршіліктегі тірліктерді атқарып, бала қарап, былайша айтқанда,сол үйдің отымен кіріп, күлімен шығу керек деседі. Әр адамның жасқа да, жынысқа да, қоғамдағы мәртебісі қандай болса да, ештенеге ештеңеге мән бермей өзі қалаған,сүйген, таңдаған іспен айналысуға құқығы бар. Ерлер мен әйелдер арасындағы қарым-қатынас, олардың қазіргі әлемдегі теңдігі мен теңсіздігі өзекті және талқыланатын тақырып болып табылады. Сонымен қатар, гендерлік қатынастарды зерттеудегі басты мәселе-бұл тек жыныстардың айырмашылығы немесе толықтырылуы ғана емес, сонымен бірге қоғам құрған теңсіздік қатынастары: қоғамдық саладағы ер адамның артықшылықтары және әйелді беделді емес және үй өміріне ауыстыруы. Қоғамдағы гендерлік сананы құру процесі әлеуметтік және мәдени дәстүрлерді, стереотиптерді, нормалар мен ережелерді тарату және сақтау арқылы жүреді. Қоғамдағы әйелдер қозғалысының қарқындылығынан, әйелдердің әлемдегі рөлін түсінуге талпыныстарынан және әйелдердің ерлермен үйлесімді теңдікке жетуге ұмтылуынан туындайтын гендерлік мәселелер гуманитарлық және халықтық білім беру саласында берік орнықты. Осыған орай, адекватты гендерлік ойлауды қалыптастыруға БАҚ ықпал ету жолдары мен шарттарын ғылыми тұрғыдан түсіну үшін өзекті болып көрінеді. Бүгінгі таңда БАҚ-тағы гендер мәселесі бүкіл әлемде кең таралған мәселелердің бірі болып табылады. Алайда, Қазақстанда оған тиісті көңіл бөлінбейді. ҚР «Жарнама туралы» Заңының "тиісті емес жарнама түрлері" 7-бабында 3-тармақта: нәсіліне, ұлтына, тіліне, кәсібіне, әлеуметтік жағдайына қатысты қорлайтын сөздерді, салыстыруларды, бейнелерді қолдану арқылы адамгершілік пен адамгершіліктің жалпы қабылданған нормаларын бұзатын мәтіндік, көрнекі, дыбыстық ақпаратты қамтитын жарнама этикаға жатпайтыны айтылады. Бұл жеке тұлғалардың жасына, жынысына, діни және саяси сенімдерінде. Алайда, заңда адамгершілікті бұзу, сондай-ақ сексистік жарнаманы таратуға тыйым салу туралы айтылмайды. Бұдан шығатыны, қазақстандық БАҚ-та жарнамада бірқатар тыйымдар мен шектеулер бар, алайда гендерлік стереотиптерге қатысты мұндай тыйымдар мен шектеулер жоқ. Еркектер жұмыс орнында әйелдерге қарағанда екі есе жиі бейнеленген, ал әйелдер үй жағдайында еркектерге қарағанда төрт есе жиі кездеседі. Бұл айырмашылықтар ерлердің гендерлік рөлдері жұмыс пен мансаппен, ал әйелдердің үй шаруашылығымен тығыз байланысты екенін көрсетеді. Егер біз отандық жарнаманың мазмұнына көшетін болсақ, онда гендерлік стереотиптік рөлдердің айқын жиынтығын байқауға болады. Бұл жарнамадағы гендерлік рөлдер әйелдерге қарағанда билікті, бостандық пен беделді инамиермен тығыз байланыстыратынын көрсетуі мүмкін. Келін рөліндегі әйелдің дәстүрлі стереотипі де қазақстандықтардың санасында мықтап орнықты, бұған "Нектар Солнечный" шырынының жарнамасы дәлел бола алады, онда қайын енесі қайын сіңлісіне бүкіл отбасына сусын құюды айтады. Бұл "келін шай"қазақ дәстүрімен параллель. Жаңа келін шай құйып, барлық қонақтарға ізет білдіруге міндетті. Ежелден дәстүр. Сирек жағдайларда рөлдердің тікелей пропорционалды таралуын байқауға болады — мысалы, Raffaello жарнамасында, онда әйел бос емес сәулетші, ал ер адам сезімтал және романтикалық пианист ретінде әрекет етеді. Немесе ер адам әке ретінде Coca-Cola ж… Өкінішке орай, біз қазақстандық бұқаралық ақпарат құралдарының көпшілігінің тақырыптық басымдықтарына, форматына, редакциялық саясатына, меншік нысанына және тағыда басқаға. қарамастан гендерлік мәселелерді дұрыс емес, тіпті сауатсыз жариялауын айтуымыз керек. материалда олар визуализация тәсілдерін, фразеологиялық бірліктерді, патриархалдық немесе сексистік сипаттағы мақал-мәтелдер мен мәтелдерді қолдануда, сондай-ақ орыс және қазақ тілдеріне тән лексикалық және грамматикалық формалардың гендерлік асимметриясында көрінеді. Тіпті, негізгі аудиториясы әйелдер болып табылатын басылым беттерінде де әйелдің қадір-қасиетін төмендететін әзілдер мен дұрыс емес жарнамаларды кездестіруге болады. Қорытындылай келсек,адамның гендерлік типіне қарап бөліну өткен ғасырда қалдыру керек, дамыған заманда медиа тарапынан болсын, күнделікті тіршілікте болсын ер және әйел деп бөлінуді жол бермеуге тырысуымыз керек. Сонда ғана қоғамда теңдік орнап,әр адам өзі сүйген ісімен айналыса алады.

Жалғас Абенов, Абылай хан атындағы Қазақ Халықаралық Қатынастар және Әлем Тілдері Университетінің 4 курс студенті 

   
AR-AY
Автор

AR-AY

Arainfo.kz жастар газеті

Ұқсас жаңалықтар