Комплаенс қызметі – жемқорлықпен күрестің жаңа тетігі

Еліміздің сыбайлас жемқорлыққа қарсы қазіргі саясаты алдын алу тетіктеріне сүйенеді. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті күшейту және оның алдын алуда заманауи әдістерді қолдану мәселесі – бүкіл қоғамның, соның ішінде бизнестің алдында тұрған кезек күттірмейтін міндеттер. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларының күш-жігері үшін азаматтық қоғам мен бизнестің барлық күштерін біріктірудің маңыздылығын атап өтеді. Бүгінгі таңда ұйымдардың тұтастығын қамтамасыз етудің негізгі құралы – сәйкестікпен ұсынылған тәуелсіз қызметтердің тиімді жұмысы. Президент Қасым Жомарт Тоқаев сыбайлас жемқорлықпен ымырасыз күрес мемлекет саясатының басты басымдылықтарының бірі екенін атап өтті. Оның ойынша, құқықтық мемлекет орнатып, шынайы мемлекет құру үшін алдымен сыбайлас жемқорлықты жою керек. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл институтының заңға енгізілуімен корпоративтік секторда сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты енгізу және белсенді түрде іске асыру тәжірибесі жандана түсті. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнама талаптарын сақтау, сонымен қатар ұйымның іскерлік беделін қорғау – комплаенс мамандарының негізгі міндеттерінің бірі. Қазірдің өзінде бүкіл ел бойынша квазимемлекеттік сектордың 6 мың субъектісі комплаенс қызметін енгізді. Қазақстан үшін мүлдем жаңа екендігін негізге ала отырып, әдістемелік және әдістемелік базаны жасап, тиісті білім беру бағдарламаларын әзірлеу қажет екенін түсінеміз. Сондықтан жыл басынан бері біз Мемлекеттік басқару академиясының өкілдерімен бірлесіп сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманы түсіндіру бойынша бірлескен іс-шаралар өткізіп жатырмыз. Жалпы алғанда, сыбайлас жемқорлықты жоюда комплаенс-қызметтердің кең функционалдығы маңызды. Ол компаниялар менеджментінің басым бағыттарының біріне айналуы тиіс. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс қызметін құрудың тағы бір салмақты дәлелі – сыбайлас жемқорлық субъектілері болып табылатын квазимемлекеттік сектор басшылары жауапкершілігінің күшеюі. Квазимемлекеттік компаниялардың мемлекеттік сатып алуды ұйымдастыру мәселелері бойынша шешімдер қабылдауға уәкілетті, мемлекеттік бюджеттен және Ұлттық қордан қаржыландырылатын жобаларды іріктеу мен іске асыруға жауапты, дербес құрылымдық бөлімшенің басшысынан төмен емес лауазымды атқаратын қызметкерлері де сыбайлас жемқорлық субъектілеріне жатқызылады. Яғни олар «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» Заңда көзделген сыбайлас жемқорлыққа қарсы шектеулерді толығымен өз мойындарына алады, сондай-ақ сыбайлас жемқорлық құқықбұзушылық жасаған жағдайда аса ауыр жауапкершілікке тартылады. Осының барлығы сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс қызметтерін енгізумен бірге, квазимемлекеттік сектор қызметкерлерінің теріс әрекеттерін жоюдың және сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін жоюдың тиімді шарасы болмақ. Бұған қоса компаниялардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы ортаның тиімділігін арттырудағы ISO 37001 «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы менеджмент жүйесі» жемқорлыққа қарсы стандартының маңыздылығын атап өткім келеді. Ол сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске бағытталған бірқатар шараларды қамтиды. Бұл стандарт компанияда сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін жоюдың тиімді шарасына айналатынына сенімдімін және квазимемлекеттік сектор өкілдерін жұмысты ашық, жариялы жүргізуге және қызметтік міндеттерін орындауға шақырамын. Егер сізге сыбайлас жемқорлық фактілері туралы белгілі болса, онда сіз тәулік бойы жұмыс істейтін Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің 1424 Call-орталығына хабарласа алатыныңызды есіңізге саламыз.

Дәурен ОМАРОВ, облыс бойынша сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл департаменті превенция басқармасының басшысы