Сыртқы саудада серпін бар

Отандық өнім шекара асып, өзге елдердің нарығын жаулайтын болса, бұл біз үшін үлкен олжа. Бүгінде Қазақстан осындай көпбағытты сауда саясатын ұстанып, ел экономикасын көтеруге күш салып отыр. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасына сәйкес Үкімет экспортты ілгерілетуге арналған маңызды бастамаларды жүзеге асырып, сыртқы сауда құрылымы жаңа сипатқа ие болып келеді.

Иә, бүгінде экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету мен отандық өнімнің әлемдік нарықтарға жол тартуын жеделдету Қазақстанның сыртқы сауда саясатының басым бағыттарының бірі болып отыр. Нәтижесінде сыртқы сауда инфрақұрылымы біртіндеп болса да дамып, қазақстандық тауарды жаңа нарықтарға шығару, экспортты қаржылай және сақтандыру тұрғысынан қолдау шаралары кезең-кезеңімен іске асырылуда.

ҚР Сауда және интеграция вице-министрі Қайрат Төребаевтың айтуынша, өткен жылы шикізаттық емес экспорт көлемі 2023 жылмен салыстырғанда 11,9 пайызға өсіп, 28,8 миллиард АҚШ долларын құраған. Ал қызметтер экспортының көлемі Ұлттық банктің алдын ала деректері бойынша 11,4 миллиард АҚШ долларына жеткен. 125-тен астам шет мемлекетке 4 мыңға жуық тауар позициясы экспортталыпты. Негізгі сауда серіктестері – Ресей, Қытай, Түркия, АҚШ және Германия.

Сондай-ақ өндірістен экспортқа дейін «Жеткізу тізбегін дамыту» сияқты форматты пысықтау ісі де жоспарланыпты. Осы формат шеңберінде халықаралық нарықтардағы сұранысты ескере отырып, жаңа өндірістерді әзірлеу, маркетингтік қолдау және бизнесті дамытудың 10-15 жылға стратегиялық жоспарын дайындау көзделген екен. Сонымен қатар «QazTrade» желісін сауданы қаржыландырудың сыйақы мөлшерлемесін субсидиялау жөніндегі қаржы агенті ретінде айқындауды және «Қазақстанның экспорттық-кредиттік агенттігі» акционерлік қоғамының сақтандыруға жататын жобаларын субсидиялауды жүзеге асыруды бастау ұсынылыпты. Осылайша, жоғары технологиялық тауарлар экспортының өсуі қамтамасыз етілмек.

Айта кету керек, еліміздің сыртқы сауда айналымының дамуына Әулиеата өңірі де қомақты үлес қосуда Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының облыс бойынша департаменті мамандарының кеңесі арқылы қол жеткізген мәліметке сүйенсек, 2025 жылдың қаңтар-ақпан айларында облыстың Еуразиялық экономикалық одақ елдерімен сыртқы сауда айналымы 49 294,2 мың АҚШ долларын құрапты. Бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда көрсеткіш 166,5 пайызға өскенін көрсетеді. Сауда серіктестері арасында Ресей Федерациясының үлесі айқын басымдыққа ие. Екі айда көрші елмен тауар айналымы 37 779,8 мың АҚШ долларын құрап, жалпы көлемнің 76,6 пайызын құраған. Қырғыз Республикасымен арадағы сауда 10 129,5 мың АҚШ долларын (20,6 пайыз), ал Беларусь елімен тауар айналымы 1 384,8 мың АҚШ долларына (2,8 пайыз) жеткен.

Экспорт көлемі 13 536,9 мың АҚШ долларын құрап, оның басым бөлігі Ресейге, яғни 61,5 пайызы және Қырғыз Республикасына 36,9 пайызы бағытталған. Беларуське жөнелтілген өнім үлесі 1,6 пайызды көрсетіп отыр. Өткен жылмен салыстырғанда Ресейге бағытталған экспорт көлемі 488,1 пайызға артыпты. Импорт көлемінде де өсім бар. Жалпы тауар көлемінің басым бөлігін Ресейден жеткізілген өнімдер құрап отыр. Ол 26 451,1 мың АҚШ долларына, яғни 82,3 пайызға тең. Қырғыз елінен 5 136,2 мың АҚШ долларын, Беларусьтен 1 170 мың АҚШ долларын құрайтын тауарлар өңірге жеткізіліпті.

Облыс әкімдігі ауылшаруашылығы басқармасының баспасөз хатшысы Тұңғыш Жанұзақтың айтуынша, былтыр Әулиеата өңірінен сыртқы нарыққа 863,8 мың тонна ауылшаруашылығы өнімі экспортталыпты.

Жалпы қазіргі кезеңде ел экономикасының өркендеуі сыртқы сауда байланыстарымен тығыз байланысты болып отырғаны белгілі. Әулиеата өңірінің кәсіпкерлері мен шаруалары да бұл үрдістен қалыс қалмай, өнімдерін шетелге экспорттау арқылы Қазақстанның экономикалық қуатын арттыруға барынша күш салуда. Сауда серіктестіктерінің аясын кеңейту бүгінде маңызды міндет десек, осы ретте облыстың сыртқы нарыққа тауар шығаруға қатысты бастамалары мен іскер азаматтарға қолдау білдіруі көңіл қуантады.

 

Нұрым СЫРҒАБАЕВ