«Аңсаған сәби» армандарды орындайды

2021 жылы Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың бастамасымен «Аңсаған сәби» бағдарламасы іске қосылған болатын. Бағдарлама аясында экстракорпоралды ұрықтандыруға (ЭКҰ) бөлінетін квота саны 7 есеге көбейді. Осы мүмкіндіктің арқасында мыңдаған отбасы перзент сүйіп, сәбилердің сыңғыр күлкісі қаншама шаңыраққа қуаныш сыйлады. Бағдарлама жүзеге асырылғалы елімізде 9 000 сәби дүниеге келген.

Денсаулық сақтау министрлігінің дерегінше, бағдарлама аясында 28 мыңнан аса әйел медициналық көмек алыпты. 2026 жылға дейін ЭКҰ-ға жыл сайын 7000 квота бөлу көзделген

Репродуктолог мамандардың айтуынша, елімізде бедеулік мәселесі күрделі болып тұр. Қазіргі таңда 28 мыңға жуық әйел бедеулік диагнозымен есепте тұр. Мамандардың пікірінше, бедеуліктің жиі кездесетін себептерінің бірі – жатыр түтікшелері қызметінің бұзылуы, эндометриоз ауруы және эндокриндік жүйенің ақаулары. Сонымен қатар, экологиялық факторлар мен өмір салтының өзгеруі де бедеулікке алып келуде. Қазақстанда қазіргі таңда жасанды ұрықтандырумен айналысатын 31 орталық болса, оның 19-ы міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) жүйесіне кіреді.

«Аңсаған сәби» бағдарламасына бедеулік диагнозы қойылған кез келген әйел немесе ерлі-зайыпты жұптар қатыса алады. Ол үшін әйелдің жасы 18 бен 49 жас аралығында болуы керек. Соматикалық және эндокриндік көрсеткіштері қалыпты болуы шарт. Сонымен қатар, репродуктивті денсаулығының жағдайы, яғни фолликулярлық резервтің жеткілікті болуы маңызды рөл атқарады. Бағдарламаға қатысушылар алдымен тіркелген емханасына барып, бедеулік бойынша диспансерлік есепке алынады. Содан кейін 12 ай бойы тексеруден өтіп, қажетті құжаттары жоғары технологиялық медициналық қызметтер жөніндегі комиссияға жіберіледі. Комиссия оң шешім шығарған жағдайда пациент «Емдеуге жатқызу бюросы» порталына тіркеліп, процедураға дайындық басталады.

Шу ауданы, Көктөбе ауылының тумасы Перизат Әбимолдаева – «Аңсаған сәби» бағдарламасының шарапатын көрген аналардың бірі. Перизат отбасылық өмірде қиындықтарға тап болып, ажырасқан. Алайда, уақыт өте келе жалғыздықтың қиындығын сезініп, ана атануды армандайды.

Ал Шу ауданы, Белбасар ауылының тұрғыны Аида Есенқұлова 12 жыл бойы сәби сүйе алмаған.

Тағы бір кейіпкеріміз Айжан Бекқұлова «Аңсаған сәби» бағдарламасы арқылы балалы болуға екі рет талпынғанымен алғашқы екі ЭКҰ сәтсіз аяқталыпты. Алайда Айжан үмітін үзбей, үшінші рет бағын сынап көрген.

Облыс бойынша 2024 жылы бағдарламаға қатысқан әйелдердің 36,6 пайызы ғана жүкті болыпты. Оның ішінде 25-і аман-есен босанса, 38 әйел түсік тастаған. Қазіргі таңда 82 әйел жүктілік бойынша есепте тұр. Ал бағдарламаға қатысып, жүкті бола алмағандар саны – 189. Репродуктолог мамандар бұл көрсеткішті қалыпты санайды, себебі ЭКҰ-ның оң нәтиже беру ықтималдылығы орта есеппен 36 пайызды құрайды.

Бағдарлама бедеулікті емдеудің тек бір бағытын ғана қамтиды. Мамандардың айтуынша, әр әйел ағзасының ерекшелігіне қарай емдеу әдістері де әртүрлі болуы мүмкін. Кейбір жағдайларда гормоналды терапия немесе лапароскопиялық ота секілді әдістер тиімді болуы ықтимал. Сондықтан бағдарламаға қатысушыларға тек ЭКҰ жасатып қана қоймай, толық медициналық тексеруден өтіп, басқа да емдеу нұсқаларын қарастыру ұсынылады.

ЭКҰ процедурасы физиологиялық қана емес, психологиялық дайындықты да қажет етеді. Өйткені гормоналды терапия, бірнеше рет жасалатын ем-шара әйелдің психикасына әсер етуі мүмкін. Сондықтан бағдарламаға қатысушыларға психологтың кеңесіне жүгіну де маңызды. Кейбір әйелдер бағдарламадан оң нәтиже ала алмаса да, өз күштерімен ЭКҰ жасатуға тырысады. Қазіргі таңда Қазақстанда мұндай қызметтің құны 1,5-2 миллион теңге аралығында. Бұл – көпшілік үшін қолжетімсіз сома. Сондықтан мемлекет тарапынан көрсетіліп жатқан қолдау көптеген жанұяға үміт сыйлауда.

Бағдарлама тек медициналық көмек көрсетіп қана қоймай, қоғамдағы бедеулік туралы түсінікті өзгертуді де мақсат етеді. Бұрын мұндай мәселе ашық талқыланбайтын болса, қазір әйелдер мен ер адамдар денсаулықтарына бейжай қарамай, дер кезінде мамандарға жүгінуге тырысады.

Айта кетерлігі, ЭКҰ арқылы дүниеге келген балалардың денсаулығы табиғи жолмен туған нәрестелерден еш айырмашылығы жоқ. Олар қалыпты өмір сүріп, дамиды. Дәрігерлер де бұл әдістің қауіпсіз екенін алға тартады.

Алдағы жылдары «Аңсаған сәби» бағдарламасы аясында квота саны көбейе ме, әлде азая ма, ол денсаулық сақтау саласындағы стратегиялық жоспарларға байланысты болмақ. Дегенмен, бұл бастама көптеген жанұя үшін үлкен мүмкіндік екені сөзсіз.

Жалпы «Аңсаған сәби» бағдарламасы – бала сүю бақытын аңсаған жандар үшін үлкен мүмкіндік. Бағдарлама аясында көптеген отбасының арманы орындалуда. Бүгінде елімізде жасанды ұрықтандыру арқылы дүниеге келген нәрестелер саны 30 мыңнан асып, әр шаңыраққа шаттық сыйлауда.

Айжан ӨЗБЕКОВА