Кітап оқу ескірген əдет пе?
Бір кездері кітап – білім мен даналықтың басты қайнары еді. Ал қазір ше? Ақпаратты іздеудің жылдам əрі оңай жолдары бар кезде көп адам кітап оқуға уақытын жоғалтқысы келмейді.
Шын мəнінде, бүгінгі цифрлық дəуірде кітаптың орнын түрлі платформалар басты. Адамдар ұзақ мəтінді оқу былай тұрсын, қысқа мақаланы соңына дейін оқуға да ерінеді. Орташа есеппен алғанда қазіргі адамның назары 8 секундтан аспайды. Яғни, біз ұзақ ойлануға дағдыланбағанбыз. Керісінше жылдам ақпарат қабылдауға машықтандық. Бірақ осы ақпарат ағымында неге кітап оқу əлі де маңызды?
Кітап оқу мен ақпаратты тұтынудың арасында үлкен айырмашылық бар. Бүгінде адамдар жаңалықтарды қысқа видеолардан қарайды, мақалалардың тек тақырыбын оқып шығады, ал əдеби шығармалар туралы тек рецензиямен танысады. Мұның бəрі уақыт үнемдеудің амалы сияқты көрінгенімен, шын мəнінде адамды ойлау процесінен алыстатып жатыр.
Кітап оқу – тек ақпарат алу емес, сол ақпаратты саралап, қорытып, өз ойыңды қалыптастыру. Ал біз көп жағдайда бірден дайын тұжырымды қабылдаймыз. Біреу бір нəрсе туралы пікір айтты ма, біз де соны дұрыс деп есептейміз. Кітап оқымаған адамда ақпараттық сүзгі болмайды. Ненің шын, ненің жалған екенін анықтауға дағдыланбайды. Бұрын адамдар іздеген білімін тек кітаптан табатын. Қазір ғаламтор бəрін ұсынады.
Қазір көп адамға романдар мен əңгімелер оқу қызық емес. Кітап оқығаннан гөрі, сол шығарманың кино нұсқасын көрген оңай. Бірақ кітап пен киноның айырмашылығы бар. Кино – дайын образдар мен интерпретация, ал кітап – адамға ойлануға, өз қиялын іске қосуға мүмкіндік береді.
Бір қызығы, кітап оқуға уақыт жоқ деп есептейтіндер əлеуметтік желілерде сағаттап отыра алады. Бірақ сол уақытты пайдалы дүниеге арнауға болмас па еді? Кітап оқу – тек бос уақыт өткізу ғана емес, ол адамның интеллектуалды жəне рухани дамуына əсер етеді. Біріншіден, кітап оқитын адам ойлау дағдысын дамытады. Ол тек ақпарат қабылдап қоймай, оны сараптай алады. Қазіргі кезде көптеген адам манипуляцияға тез беріледі. Себебі олар ақпаратты сүзгіден өткізуді білмейді. Кітап осы қабілетті қалыптастырады. Екіншіден, адамның қиялы мен шығармашылық қабілеті артады. Егер сіз көп кітап оқысаңыз, сіздің ойлау көкжиегіңіз кеңейеді. Əдебиет адамның эмоциясын, сезімін, түсінігін тереңдетеді. Үшіншіден, тіл байлығыңыз бен сауаттылығыңыз жақсарады.
Кітап оқу арқылы адам дұрыс сөйлеуге, ойды жүйелі жеткізуге үйренеді. Бұл тек əдебиет үшін ғана емес, күнделікті өмір үшін де маңызды. Соңғы уақытта электронды жəне аудио кітаптар трендке айналып келеді. Бұл кітап оқуды жеңілдетудің жаңа тəсілі. Бірақ бастысы – қалай оқитының емес, не оқитының маңызды. Оқыған кітаптан пайда көру үшін, оны ой елегінен өткізу қажет. Кітап оқу – ескірген əдет емес. Бұл – өзін дамытқысы келетін адамның басты құралы.
Əйгерім ТҰРАРБЕК,
М.Х.Дулати атындағы Тараз
университетінің 4-курс студенті