Құн салығы неге көтеріледі?

Министрдің айтуынша, бұл өзгерістер бағаға әсер етсе де, ұзақмерзімді перспективада ел экономикасына оң серпін береді. Ол «Үкімет қосылған құн салығын 20%-ға көтеру деген шешімге әлі нақты келген жоқ» деді.

Серік Жұманғарин ҚҚС мөл­шерлемесінің артуы тауарлар ба­ғасының шамамен 4,5%-ға өсуі­не алып келеді деп отыр. Бірақ бұл өсім уақытша құбылыс болмақ. Мұн­дай­ды мамандар «күрделі экономика заңдылығы» дейді. Яғни салықтан түскен қосымша қаржының нақты секторға бағытталатынын жеткізді. Атап айтқанда, қарапайым заттар эко­но­микасы күшейіп, ішкі нарық пен экспорт әлеуеті артады.

ҚҚС көтерілсе, инфляция деңгейі де уақытша өседі. Бірақ Үкімет бұл сынақ кезеңінде халықты қолдауды назардан тыс қалдырмақ емес. Бұған дейін С.Жұманғарин салық реформасымен қатар, жалақы, зейнетақы және жәрдемақы көлемінің ұлғаюы жоспарланғанын айтқан еді. Бұл – халықтың әл-ауқатын сақтауға ба­ғытталған кешенді шаралардың бір бөлігі. ҚҚС өсімі ел экономикасына біршама жүктеме әкелгенімен, ұзақ­мерзімді перспективада елдің эко­номикалық тұрақтылығын арттыруға бағытталған қадам.

Үкімет қосылған құн салығын қаншаға көтеретінін әлі анықтамаған. Десе де, ҚҚС-ты 16-20%-ға дейін көтеруі ықтимал. Қосылған құн салығы көтерілсе, тауар мен қызмет бағасы 6-7%-ға қымбаттауы мүмкін. Дегенмен Ұлттық экономика министрі Үкімет халықтың қалтасына қатты салмақ түсірмеуге тырысады деп уәде берді.

Қосылған құн салығы мәселесі Үкімет дайындап жатқан жаңа Салық кодексіне енгізілмек. Ұлттық экономика министрлігі құжатты жақын арада Парламенттің қарауына ұсынуды жос­парлап отыр. Жаңа бюджет салық реформасының нәтижесінде қазынаға қосымша 6-7 трлн теңге қаржы түсуі көзделген. Бұл қаржы ел экономикасының нақты секторын дамытуға жұмсалмақ. Дегенмен бұл жаңалық ел арасында алаңдаушылық тудырғаны рас. Қазір көпшілікті ҚҚС-тың қанша пайызға көтерілетіні алаңдатып отыр. Бүгінде бизнес үшін еңбекақы төлеу қорының жүктемесі шамамен 40%-ға жеткен. Министрдің айтуынша, ҚҚС-ты көтеру осы жүктемені 10%-ға төмендетіп, 30%-ға дейін азайтуға мүмкіндік береді. Бұл кәсіпкерлер үшін өнімнің өзіндік құнын төмендетіп, бәсекеге қабілеттілігін арт­тырмақ.

Сонымен қатар Үкімет бұл шешімді қабылдаудан бұрын Ұлттық банктің макроэкономикалық моделінің негізінде бірнеше есептеу жүргізген. Бірақ министрдің сөзінше, бұл бағытта нақты түпкілікті шешім қабылданған жоқ.

Сонымен қатар ол ҚҚС-тың мәні бұрмаланып отырғанын атап өтті. Бұл жағдай, әсіресе, бұрынғы жылдары жүргізілген салық реформаларының салдары екенін алға тартты. Салық жүйесінде көптеген ресми «саңылаулардың» пайда болғаны кәсіпкерлерге салық көлемін заңды түрде қысқартуға мүмкіндік берді.