Балаңыздың суретін әлеуметтік желіге жүктеу қауіпті ме?
Қазіргі таңда көп ата-ана балаларының әрбір қадамын әлеуметтік желіге жүктеуді әдетке айналдырған. Алайда мамандар балалардың жеке суреттері мен видеоларын ғаламторға жүктеу түрлі қауіп-қатерге әкелуі мүмкін екенін ескертеді.
Жұмыстан тыс уақытта флай йогаға барып жүргенімде анасы мен 7 жасар қызы Айару да бірге қатысты (есімі ауыстырылды). Бұл бүлдіршін үшін мұндай жаттығу тым ерте екені түсінікті. Жаттықтырушы қызды мақтап: «Сіздің қызыңыз «Instagram»-да «жұлдыз» екен ғой», – деді. Мен де қызының парақшасын сұрап, қарап шықтым. Парақшаны анасы жүргізетінін байқадым. Қызының түрлі сәнді киімдер киіп, бойжеткендерге тән стильде түскен суреттерін салғанын байқадым. Сонымен қатар йога жаттығуына қатысып, атқа мінген, зумба биін ересек ер адаммен билеген видеолар да бар. Әрбір әрекеті ересектердікіне ұқсайды – боянуы, өзін-өзі ұстауы. Бір жағынан, бұл баланың балалық шағын ұрлау сияқты көрінді. Ең алаңдататыны, бүлдіршіннің контентін сақтап алған адамдар саны 200-ден кемінде 3 адамнан асады екен.
Психолог Бақдәулет Тілеуханның айтуынша, балалардың суреттерін жариялау олардың қауіпсіздігіне кері әсер етуі ықтимал.
Сонымен қатар баланың жеке шекарасын да құрметтеу керектігін айтады.
Ал әлеуметтік желілерде жиі өз пікірлерімен бөлісетін психолог-коуч Роза Әшірбаеваның пікірінше, балалардың суреттерін жариялау – үлкен жауапкершілік.
Балалардың құқықтарын қорғау бойынша танымал маман, ҚР Балалар құқығы жөніндегі уәкіл Аружан Саин да бұл мәселеге атүсті қарауға болмайтынын, барынша абай болуды ескертті.
Сонымен қатар қазақ халқы балаға қатысты «көз тию» қаупін де жоққа шығармаған. Дәстүрлі ұстаным бойынша, перзентімен артық мақтанбағаны дұрыс саналған. Бұл пікірді облыстық «Һибатулла Тарази» мешітінің найб имамы Нұралы Бақытұлы да қолдайды.
Мамандар балалардың жалаңаш немесе жартылай жалаңаш суреттерін желіге жүктемеуге ерекше назар аударады. Сонымен қатар геолокацияны қосудан аулақ болу ұсынылады. Себебі геолокация қосылып тұрған болса, қаскүнемдерге балаңыздың қайда жүргенін анықтау оңайға түседі.
Көп жағдайда ата-аналар балаларынан рұқсат сұрамай-ақ суреттерін әлеуметтік желілерге жүктеп жатады. Бұл да дұрыс емес, себебі баланың жеке шекарасы мен құқығы бұзылады. Суреттердің астындағы пікірлер, әсіресе теріс немесе сыншыл пікірлер баланың психологиясына әсер етіп, оның өзіне деген сенімділігін жоюы мүмкін.
Баланың қауіпсіздігі мен жеке құқығын қорғау – әрбір ата-ананың басты міндеті. Мамандар мен дін өкілдерінің кеңестеріне құлақ түріп, әр қадамды ойланып жасаған дұрыс. Себебі әлеуметтік желіде жарияланған сурет бір сәттік естелік болғанымен салдары ұзаққа созылуына кепілдік жоқ.
Айжан ӨЗБЕКОВА