Баланы ата-әженің бауырына салу дұрыс па?
Қазақ халқында тұңғыш немерені ата-әженің бауырына салу ежелден келе жатқан дәстүр. Атасы мен әжесінің тәрбиесінде өскен балалар «кемпірдің қызы», «шалдың баласы» атанып, ерекше мәртебеге ие болған. Бұл дәстүрдің тәрбиелік мәні зор болғанымен психологиялық тұрғыдан қиындықтар туғызатыны кейінгі жылдары көп айтылып жүр.
Психологтардың айтуынша, ата-анасын «тәте» немесе «көке» деп атауға мәжбүр болған балалардың ішкі әлемінде басқаша сезім пайда болып, бұл олардың бауырларымен қарым-қатынасына әсер етуі мүмкін.
Бұрын ата-әжелер немерелеріне ертегі айтып, жұмбақ шештіріп, ұлттық тәрбиенің негізін қалаған еді. Бірақ бүгінгі күні заманның өзгеруіне байланысты мұндай тәрбиенің үлесі азайып, балаға ықпал етудің басқа әдістері басымдыққа ие болуда. Дегенмен дәстүрді сақтай отырып, баланың психологиялық саулығын ескеру – қазіргі заманның басты талабы.
Алайда ата-әженің қолында өскен балалардың өмірі өзгеше өрбитінін де ұмытпау керек. Олар ерекше мейірім мен қамқорлықты көріп, басқалардан бөлектеу құндылықтарға ие болады. Бірақ ата-әжесі өмірден өткеннен кейін мұндай балалар үшін өз отбасына сіңісу және ата-анасымен жақын қарым-қатынас орнату қиындық тудыруы мүмкін.
Бұл мәселеге қатысты белгілі журналист Әлия Құдайбергенова өз басынан өткен оқиғасын баяндады.
Елімізге белгілі кәсіпкер Сәуле Рысбаева да әжесінің тәрбиесінде болып, биологиялық анасын 12 жасына дейін мүлдем білмеген. Тіпті үйге келіп жүрген әкесін жақын туысымыз деп ойлапты.
Осы екі кейіпкердің тағдырына қарап, ата-әже тәрбиесінің баланың болашағына тигізетін әсері қаншалықты маңызды екенін көруге болады. Дегенмен баланың ата-анасымен қарым-қатынасында алшақтық пайда болуы – бүгінгі күні назар аударуды қажет ететін мәселе. Ұлттық дәстүрді сақтай отырып, баланың психологиясын ескеру – тәрбиенің жаңа тәсілдерін қалыптастырудың басты жолы.
«Анаға тағзым» отбасын қолдау орталығының директоры Эльмира Мырза-Ғали да әжесінің қызы.
Иә, бала өз ата-анасының махаббатын, назарын, тәрбиесін тікелей сезініп өскенде ғана жан-жақты дамып, мықты тұлға болып қалыптасады. Ұрпақтың бойына ұлттық құндылықтарды сіңіруде ата-әженің орны ерекше екенін жоққа шығаруға болмайды. Бірақ олардың рөлі әке-шешенің орнын алмастырмауы тиіс. Тәрбиенің үйлесімді болуы үшін дәстүр мен қазіргі заманның талаптарын дұрыс ұштастыра білген абзал.
Эльмира БАЙНАЗАРОВА