Метапневмовирус: карантиндік шектеулер қайта орала ма?

Араға жылдар салып Қытайда жаңа індет – метапневмовирусын (HMPV) жұқтырушылардың тіркелгені туралы ақпарат тарады. Әлеуметтік желіде жарияланған деректерден жергілікті ауруханаларда ұзын сонар кезекте тұрған науқастарды көруге болады. Қытай билігі «қорқынышты ештеңе жоқ» деп сендірсе де кейбір ресми емес ақпарат көздері жаңа вирустан қайтыс болғандардың қатары артып жатқанын жариялады. Әсіресе метапневмовирус солтүстік провинцияларда кеңінен тарап, 14 жастан кіші балалар арасында айтарлықтай өскен. Тәуекел тобына бес жасқа дейінгі балалар, нәрестелер, егде жастағы адамдар, әсіресе 65 жастан асқандар және иммундық жүйесі әлсіреген немесе демікпе, обструктивті өкпе ауруы сияқты созылмалы тыныс алу аурулары бар адамдар жатады.

Қытайдың ауруларды бақылау және алдын алу орталығының ресми есебінде халықты кезекті рет әбігерге салған метапневмовирустың таралуына (HMPV) кәдімгі тұмау себеп болған. Мамандардың айтуынша, метапневмовирус негізінен ауа тамшылары арқылы және кей жағдайда тұрмыстық байланыс арқылы жұғады екен.

Таяуда ғана ҚР Денсаулық сақтау министрлігі респираторлық вирустық инфекциялардың қатарына жататын метапневмовирус Қазақстанда да анықталғанын мәлімдеді. Ресми деректе 30 науқастың тіркелгені айтылды. Бірақ бұл төрт күн бұрынғы мәлімет. Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің мәліметінше, эпидемиялық маусым басталғаннан бері елімізде тұмауға жатпайтын вирустарға қатысты 8 360 үлгі зерттелген.

Қазіргі уақытта Қазақстанда да бүкіл әлемдегі сияқты ЖРВИ және тұмаумен сырқаттанушылықтың маусымдық өсуі тіркелуде. Өткен жылдың 1 қазанынан бастап республикада ЖРВИ-дың 2 002 335 сырқаты, зертханалық расталған тұмаудың 941 сырқаты, оның ішінде А үлгілі тұмаудың 910 жағдайы (H1N1), А (H3N2) – 1 жағдайы, В тұмауының 30 жағдайы тіркеліпті.

Осы орайда алыс-жақын шетелде қалыптасқан ахуалға тоқталып өткеніміз жөн болар. Көз ілеспес жылдамдықпен тарап жатқан вирусқа қатысты көрші Ресей де дабыл қағып, Қытайдағы метапневмовирус жағдайын қадағалауға кірісті. Ал Ұлыбританияда вирус жұқтырғандар саны артып, HMPV барлық тексерілген пациенттердің 4,5 пайызынан анықталған. Сондай-ақ Қытай мен Камбоджаға жақын жерде орналасқан елдердің билік органдары да жағдайды бақылауға алды. Олар вирустың COVID-19 және тұмауға ұқсастығын атап, алдын ала HMPV туралы ескерту жасады. Ал Үндістан билігі «HMPV кез келген басқа респираторлық вирусқа ұқсайды, үрейленуге негіз жоқ» деп, арқаны кеңге салып отыр.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы мен Қытай билігі әлі ресми түрде төтенше жағдай жариялаған жоқ. Алайда тайваньдық «Money UDN» басылымы: «Метапневмовирустан болатын өлім көрсеткіші 43 пайызға жетуі ықтимал», десе, британдық «The Independent» баспасөзі: «Қытай бұл мәселенің ауқымын кішірейтіп отыр», деп жазды. Десе де бұған дейін Қытай Сыртқы істер министрлігінің ресми өкілі Мао Нин вирустар қыс мезгілінде жиі тарайтынын және бұл жиі кездесетін құбылыс екенін тілге тиек еткен ол: «Қытай үкіметі өз азаматтары мен бізге келетін шетелдіктердің денсаулығына алаңдайды. Бірақ Қытай ішінде саяхаттау қауіпсіз», –деп сендірді.

Айта кетерлігі, ғаламтордағы деректерге зер салсақ, метапневмовирусы әу баста 2001 жылы Норвегияда анықталған екен. Голланд ғалымдары сол уақытта аурудың 200-400 жыл бұрын құстардың метапневмовирусының мутациялары арқылы пайда болғанын анықтайды. Бір деректерде сол кезде 5 жасқа дейінгі балалардың көбі осы вируспен ауырған деген ақпарат бар. Алайда қанша бала ауырғаны туралы нақты айтылмаған. Егер вирус бұған дейін адамнан бір рет анықталса, онда өлімге әкелетін жағдай өте төмен болады. Өйткені оларда антидене бар. Демек, вирус жаңадан ашылған дерт емес, ұзақ жылдардан бері қайталанып жатқан ауру.

Осы орайда метапневмовирус және одан келетін қауіп-қатер туралы белгілі вирусологтардың пікіріне назар аударсақ, ҚР Денсаулық сақтау министрлігі Қоғамдық денсаулық сақтау ұлттық орталығының профессоры Жұмабек Бекеновтың айтуынша, әзірге пандемия дәуірі қайта оралады деп дүрлігуге себеп жоқ.

Маманның сөзіне сүйенсек, вирустың алғашқы белгілері кәдімгі тұмау аурына ұқсас. Егер мұрныңыз бітеліп немесе су ағып, құрғақ немесе ылғалды жөтел мазалап, тамағыңыз ауырып, қызуыңыз көтеріліп (қызбаның 38°C-тан жоғары болуы), тәбетіңіз төмендесе, онда бірден дәрігерге қаралғаныңыз абзал. Сол секілді шаршау және әлсіздік, демікпе немесе тыныс алудың қиындауы (әсіресе созылмалы аурулары бар адамдарда), құлақтың ауыруы немесе бас ауруы да метапневмовирустың алғашқы белгілеріне жатады.

Жалпы мамандар респираторлық вирустар тудыратын тұмауға қарсы дәрі-дәрмек жоқ екенін айтады. Вирусқа қарсы ем жоқ десек те, дәрігерлердің сөзінше, коронавирусқа қолданған дәрі-дәрмек арқылы емдеуге болатын көрінеді. Осы орайда біз облыстағы ахуал жөнінде айта кеткенді жөн көрдік. Облыстық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысының орынбасары Неили Муликованың айтуынша, аймақта жіті респираторлы вирусты жұқпалар, оның ішінде тұмау ауруы бойынша эпидемиологиялық жағдай тұрақты.

Дәрігердің айтуынша, үй-жайларды үнемі желдетіп отыру, науқас адамдармен байланысын шектеп, оларды оқшаулауды қамтамасыз ету маңызды. Сонымен қатар тұмау және ЖРВИ белгілері пайда болған кезде балаларды үйде қалдыру және ұйымдасқан ұжымдарға жібермеу міндетті. Егер аурудың белгілері пайда болса, уақытылы медициналық көмекке жүгінген абзал.

Коронавирус кезіндегі карантиндік шаралар бізді тазалық сақтауға, саламатты өмір салтын ұстануға, қолды жиі жуып, антисептикпен тазартуға дағдыландырды. Бұл жолы да дәрігерлер кеңесіне құлақ түру маңызды.

Ақтоты ЖАҢАБАЙ