Төл теңге – елдіктің нышаны
Қазақстанның ұлттық валютасы – теңгенің айналымға енгізілгеніне биыл 31 жыл толып отыр. 1993 жылдың 15 қарашасында Қазақстан өзінің ұлттық валютасын – теңгені айналымға енгізді. Бұл оқиға еліміздің экономикалық дербестігін нығайтып, ұлттық валютаның жаңа дәуірінің басталуына жол ашты.
Теңгенің айналымға енгізілуі еліміз үшін айрықша мәнге ие болды, себебі бұл ұлттық идентификация мен егемендіктің айқын белгісі. Қазақстан Республикасының ұлттық валютасын енгізу туралы алғашқы қадам 1993 жылы қолға алынды. Сол уақытта Қазақстан экономикасы өтпелі кезеңді бастан өткеріп жатқан еді, ал өз валютасын шығару – еліміздің тәуелсіздік алғаннан кейінгі маңызды жетістіктерінің бірі болды.
Алғашқы теңге банкноталарында тарихи тұлғалардың бейнелері және Қазақстанның табиғи байлықтары бедерленген символика орын алды. Мұндай банкноталар әсіресе Қазақстанның мәдени және тарихи мұрасын бүкіл әлемге танытуға мүмкіндік берді.
Теңгенің айналымға шығарылған күнінен бастап оның дизайны мен қорғау жүйесі үнемі жаңартылып отырды. 1994 2003 жылдар аралығында Қазақстанда «Әл-Фараби» сериясы негізінде жаңа банкноталар шықты. Бұл серияда еліміздің ұлы ғалымдарының, ақындары мен қоғам қайраткерлерінің бейнелері орын алды. Сонымен қатар банкноталардың қауіпсіздік элементтері де арттырылды. Әрбір банкнота жаңа технологиялармен шығарылып, жалған ақшамен күресу үшін арнайы қорғаныштық белгілер мен әдістер енгізілді.
Банкноталардың дизайнында ұлттық мәдениеттің, қазақ халқының тарихы мен дәстүрінің бейнеленуі маңызды рөл атқарды. Қазақстанның өз валютасын енгізу арқылы мемлекет әлемдік қаржы жүйесінде өзіндік орын алуға ұмтылды.
Теңге айналымға енгізілгеннен кейінгі жылдар ішінде бірнеше рет банкноталар жаңартылып, жаңа сериялар шығарылды. Әсіресе соңғы онжылдықта теңге банкноталарының дизайны мен қорғау элементтері жоғары деңгейде жетілдірілді. Қазақстан Ұлттық банкі тұрақты түрде банкноталардың қауіпсіздігін арттыруға, олардың құндылығын сақтауға және қолдану ыңғайлылығын қамтамасыз етуге бағытталған шаралар қабылдап келеді. Теңгенің 31 жылдығы аясында 1000, 2000, 5000, 10 000 және 20 000 теңгелік жаңа банкноталар айналымға шығарылды. Әрбір банкнота өзіндік ерекшеліктерге ие.
1000 теңгелік банкнотаның дизайнында Қазақстанның тарихи мұралары, оның ішінде Ұлы Жібек жолының символы ретінде Қорқыт ата бейнеленген. Сонымен қатар оның қорғау элементтері де күшейтілген. Атап айтқанда, фольга сызықтары, су таңбасы және микробаспа арқылы жасалған белгілер көрініс тапты.
2000 теңгелік жаңа банкнотаның басты символы ретінде еліміздің дамуы мен болашағы көрсетілген. Сонымен қатар қорғаныш элементтері ретінде жаңа үлгідегі голографиялық жолағы бар.
5000 теңгелік банкнота Қазақстанның экономикалық дамуын бейнелейді. Онда еліміздің өнеркәсіп саласының жетістіктері мен жас ұрпақтың даму жолы суреттелген. Сондай ақ оның ерекше қорғаныс жүйелері бар, атап айтқанда, ультракүлгін белгілер мен жарықта көрінетін сызбалар қолданылған.
10 000 теңгелік банкнотаның дизайнында Қазақстанның мәдениеті мен ұлттық құндылықтарын бейнелейтін суреттер мен символдар орын алған. Қазақтың ұлы ақыны, ойшыл Абай Құнанбаевтың бейнесі осы банкнотаның басты элементі болып табылады.
20 000 теңгелік банкнотаның да ерекше дизайны мен жоғары қауіпсіздік жүйелері бар. Онда Қазақстанның болашағы мен өркендеуіне бағытталған суреттер мен белгілер көрсетілген. Банкнотаның басты символы ретінде «Тәуелсіздік монументі» бейнеленген.
Ұлттық валюта күні – Қазақстан үшін маңызды белес. Бұл дата еліміздің экономикалық жетістіктерін, теңгенің тұрақтылығын және оның халықаралық аренадағы мәртебесін айшықтайды. Бүгінде теңге еліміздің қаржы жүйесінің негізі болып қалуда, оның халықаралық қаржылық операцияларда кеңінен қолданылуы еліміздің нарықтағы беделін арттыруда маңызды рөл атқарады.
Қазақстанның ұлттық валютасына 31 жыл толуына орай теңгенің дамуы мен өзгерістеріне арналған түрлі іс-шаралар өтуде. Ұлттық валютаның тарихын білу, оның даму жолдарын зерделеу, әрі қарайғы стратегияларын талқылау өте маңызды. Бұл дата Қазақстанның экономикалық тарихының ерекше беті ретінде сақталады және алдағы уақытта да теңге өз маңызды рөлін атқаратыны сөзсіз.
Айжан ӨЗБЕКОВА