Сағат сыйлауға бола ма?
Кейбіреулер сағатқа қатысты түрлі наным-сенімдерді ұстанып, адамдар арасында негізсіз үрей туғызады. Мәселен, сағатты «уақытты ұрлайды», «айырылысудың нышаны», «қарым-қатынасқа кері әсер етіп, сыйластыққа сызат түсіреді» деп қабылдайтындар да бар екенін көріп жүрміз.
Электронды және қолсағаттар пайда болмас бұрын ата бабаларымыз қолдан күнсағат және құмсағат жасап, күнтізбе құрастырған. Деректерге сүйенсек, алғашқы механикалық сағаттар XIV ғасырда пайда бола бастады. 1404 жылы алғаш рет Мәскеудегі мұнараға сағат қойылды. Арада 1 ғасыр өтіп, механикалық сағаттар жаппай сатылымға шыға бастады. Голландиялық ғалым Х.Гюйгенс 1657 жылы маятникті ойлап тапты, мұнымен уақыттың дәлдігі арта түсті.
Алғаш электронды сағат деген ұғым 1952 жылы газет беттерінде жазыла бастайды. Француздың «Лип-Безансон» (Leap Besancon) және америкалық «Elgin Watch Company» фирмалары электронды сағат шығарамыз деп баспасөз беттерінде әлемнен сүйінші сұрайды. Бірақ алғашқы электронды сағаттарды арада жеті жыл өткенде «Гамильтон» (Hamilton) атты фирма шығара бастады. Сондай-ақ алғашқы қолсағаттар 1812 жылы Неополитан корольдігінде жасалған екен.
Ал қазіргі озық технология дәуірінде қолсағаттың түр-түрі шығарылуда. Егер қалтаңыз көтерсе, алтынмен апталып, күміспен күптелген сағат та таба аласыз.
Дегенмен сағат сыйлау тұрғысында кейбір мемлекеттердің ақылға қонымсыз наным-сенімдері де бар екен. Мәселен, Қытайда сағатты сыйлау «жерлеу рәсіміне шақыру» деп саналса, славян халқында «бақытсыздық әкеледі» деген сенім қалыптасқан.
Елімізде де сағат сыйлауға қатысты адамдар арасында түрлі көзқарас бар. Осы орайда Мәди есімді қала тұрғыны сағатқа байланысты өзінің басынан өткен оқиғаны баяндап берді.
Шынымызды айтсақ, Мәдидің айтып берген оқиғасын естігенде сенер-сенбесімізді білмей аңтарылып қалдық. Сондықтан да ең алдымен сағат сыйлауға қатысты дін өкілдерінің де пікірін білуге асықтық.
Сағат жөндеуші маман Мейрамбек Сәлиұлы да сағат сыйлаудың ешқандай әбестігі жоқ екенін айтады.
«Сағатың алтын болсын, қола болсын,
Бәрібір бір уақытты көрсетеді» деп айтыс ақындары жырлағандай, сағаттың бағасы мен брендіне мән беру аса маңызды емес. Сағат тағу – уақытты ұтымды пайдалану мен іскерліктің белгісі. Сонымен қатар сағатты сәндік үшін тағатындар да көп. Уақыттың өлшем бірлігіне айналған құралды наным-сеніммен ұштастыру қисынға келмейтіні белгілі. Ендеше сағат сыйлауға болмайды деген нақты түсінік жоқ. Керісінше жақындарыңызға сыйлық сыйлап, оны қуанту сыйластықтың бір белгісі.
Мұқағали БАЛТАБАЕВ