Мейірімділік – әлімжеттікке қарсы тұратын қуат
Тәрбие – әрбір қоғамның іргетасын құрайтын ең маңызды факторлардың бірі. Қай заманда болмасын ұрпақты тәрбиелеуде мейірімділік пен қамқорлық негізгі рөл атқарған. Әсіресе баланың қалыптасу кезеңінде мейірім – оның адамгершілік қасиеттерін дамытудың басты қайнары. Мейірімділік – адамның рухани күшінің көрінісі, өзге адамдарға деген жанашырлық пен қайырымдылықтың айғағы. Алайда қазіргі уақытта мектептерде оқушылар арасында әлімжеттік жасау мәселесі ушығып тұр. Бұл мәселе балалардың дамуына, білім алуына, тіпті психологиялық денсаулығына да кері әсерін тигізеді.
Әлімжеттік дегеніміз – әлсізге күш көрсету, оның жеке тұлға ретінде еркіндігін шектеу. Мектепте мұндай жағдайдың орын алуына не себеп? Бірінші кезекте, бұл тәрбие мәселесімен тікелей байланысты. Қоғамдағы өзгерістер, ата-аналардың жұмысбастылығы және балаға жеткілікті көңіл бөлмеуі тәрізді факторлар мейірім мен қамқорлықтың азаюына әкеліп соғады. Бала үйде ала алмаған эмоционалдық қолдауды сырттан іздей бастайды. Кейбір жағдайда бұл ізденіс әлімжеттік жасау немесе зорлық көрсету арқылы көрініс табуы мүмкін. Мейірімділік жоқ жерде агрессия, күш көрсету, қорқыту секілді теріс қылықтар алға шығады.
Тағы бір маңызды фактор – әлеуметтік орта мен медиа ықпалы. Көптеген кинофильм, компьютерлік ойын, әлеуметтік желідегі түрлі ақпарат жастарға агрессияны қалыпты нәрсе ретінде көрсетіп, оны оңтайлы жол деп насихаттауы мүмкін. Қалыптасқан мінез-құлық үлгілері балалар арасында тез таралады, өйткені олар үшін үлгі боларлық тұлғалар көбінесе осы медиа кеңістіктен келеді. Мұның нәтижесінде мектеп оқушылары әлсіздерді қорқытып, өздерін үстем ұстауға тырысады.
Мектептің өзі де оқушылар арасындағы қатынастарға тікелей әсер ететін орын. Оқу үдерісінде тәртіпке ғана көңіл бөлініп, балалар арасындағы өзара қарым-қатынасқа назар аз аударылып жатуы ықтимал. Оқушылардың бір-біріне деген көзқарасын қалыптастыру, құрмет пен мейірімділікке үйрету – мұғалімдер мен ата-аналардың бірлескен міндеті. Егер мұғалімдер балалардың ішкі жандүниесіне терең үңілмейтін болса, олардың арасында болып жатқан әлімжеттік көрінбейді, ал бұл жағдай кейін үлкен мәселеге айналуы мүмкін.
Әлімжеттікке қарсы күрес жүргізудің бірден-бір жолы – балаларды мейірімділік пен бір-біріне деген құрметке баулу. Ата-аналар балаларына жақын болып, оларды қолдап, түсінуі керек. Мейірімге толы ортада өскен бала әлімжеттік жасауға емес, өзге балаларға қамқор болуға тырысады. Мектепте де осындай құндылықтарды сіңіру қажет. Оқушыларға бір-бірін бағалауды, құрметтеуді, өзгелердің сезімдерімен санасуды үйрету арқылы біз мектептегі әлімжеттікті азайтуға қол жеткізе аламыз.
Тәрбие мейірімділіктен басталады. Мейірімділік бар жерде әлімжеттікке орын жоқ. Қоғамдағы әрбір бала өз ортасынан мейірім мен қолдау тапқан жағдайда оның болашағы жарқын болары сөзсіз. Мектеп – осы құндылықтарды беретін ең маңызды орта. Сондықтан білім ордасы оқушылар үшін қауіпсіз, жылы және қолдаушы мекенге айналуы тиіс.
Айжан ӨЗБЕКОВА,
журналист