Жаңатас жаңғыру жолында

Иә, тоқсаныншы жылдардағы экономикалық ауыртпалықтар Жаңатас қаласына да оңай соққан жоқ. Айлық жалақыға қол жеткізе алмаған кеншілердің теміржолды жауып, ереуіл жасағаны да осы кезең еді. Дегенмен түйткілдің түйінін тарқату мақсатында мемлекет тарапынан тиісті шешімдер қабылданды. 1997 жылы Президенттің Жарлығымен Жаңатас қаласы Сарысу ауданының орталығы болып бекітілді. Химия өнеркәсібінің көшбасшысы «Қазфосфат» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің Жаңатастағы алып комбинаттың жұмысын өз қолына алып, ауқымды инвестиция салуы ахуалдың оңалуына, әлеуметтің әлеуетінің артуына өз септігін тигізді. Бұдан бөлек моноқалаларды дамытудың мемлекеттік бағдарламасы кеншілер шаһарының екінші тынысын ашқандай болды.Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» Заң талаптарына сәйкес Жаңатас қаласын әлеуметтік-экономикалық дамыту жолында бірқатар жұмыс атқарылып келеді.Қала экономикасының қарқынды дамуының негізі өңдеу өнеркәсібімен тығыз байланысты. Шаһардың әлеуметтік -экономикалық дамуы халық саны мен жұмыс орындарының көбеюіне  тікелей әсер ететіндігі сөзсіз. Ал  өндіріс көлемі үлкейген сайын инфрақұрылым жүргізу мүмкіндігі де арта түседі.Осы орайда айта кету керек, қазіргі таңда қалада 5 ірі өңдеу өнеркәсібі тұрақты жұмыс істеуде. Нақты тоқталсақ,  «Қазфосфат» тау-кен өңдеу кешені,  «Еврохим», «Асыл тұз» соляная компания» жауапкершілігі шектеулі серіктестіктері,  «Жарас» мұнай өңдеу,  «Тараз көлік жолы» асфальт өндіру зауыттары жергілікті жұртшылықты жұмыспен қамтып қана қоймай, қазынаға да қомақты салық түсімдерін құюда.  2024 жылдың 6 айында аудан бойынша  өндірілген өндіріс көлемі  40 651,2  миллион теңгені құрады.  

Биылғы 1 тамыздағы жағдай бойынша, қала бюджеті 1 266 858,0 мың теңге деңгейінде қалыптасты. Жартыжылдық қорытындысымен игерілген қаржы көлемі – 388 958,0 мың теңге. Салықтық және салықтық  емес түсімдерден түскен кірістер бөлігі 175 836,0 мың теңгеге орындалды.Бүгінде салық түсімдерінің артуына байланысты Жаңатас қаласында жүйелі жұмыстар атқарылуда. Биылдың өзінде  қала аумағында 15 бюджеттік жоба іске асырылды.  Мысалы,  2-ықшамаудандағы №6 көпқабатты тұрғын үйдің алдындағы тірек қабырғасы нығайтылды.  Сонымен қатар 3- ықшамаудандағы  №1, 3, 22, 26, 23/5, 50, 51 көпқабатты тұрғынүйлердің қасбеті боялды. Сондай-ақ Бүркітті елді мекеніндегі жасыл белдеуге ағаш отырғызылды. Бұдан бөлек қала бойынша құрғақ ағаштарды кесу жұмыстары атқарылды. 1 миллион 788 мың теңгеге қала бойынша тротуарларды  жөндеу жұмыстары жүргізілді. Сол сияқты «Жаңатас қаласы әкім аппараты» ғимаратының жанына төлқұжат орнатылды.Атқарылып жатқан шаруалардың реті мұнымен шектелмейді. 1 миллион 198 мың теңгеге  қала бойынша  топырақ пен көң тыңайтқыш төсеу жұмыстары атқарылды. Жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында қала көшелерінің  дренаждық тесіктеріне торлар орнатылды.  Жаңатас-Саудакент бағытындағы жолдың бойына, Жібек жолы, Әулиеата көшелеріне орнатылған жарықшамдар ағымдағы жөндеуден өтіп, паннолар қойылды. 16 миллион 408 мың теңгеге жолдардағы шұңқырлар жамалып, жол сызықтары жаңартылды. 5 миллион 674,5 мың теңгеге жасанды жол кедергілері мен жол белгілері орнатылды. 2 миллион 650 мың теңгеге иесіз жүрген ит және мысықтарды күтіп ұстау жұмыстары атқарылуда. Сондай-ақ 1 миллион 887 мың теңге санитарлық тазалық жұмыстарына жұмсалды.

Ал 7 миллион 362,1 мың теңгеге көпқабатты тұрғын үйлердің жертөлелері мен шатырларына, жеке секторлардағы үйлердің қораларына және аулаларына зиянкес жәндіктерге қарсы залалсыздандыру жұмыстары жүргізілді.Жыл соңына дейін тағы да біршама  жұмыс жүзеге аспақ. Оның ішінде  Ы.Алтынсарин, Шоқай датқа, Клачков, Бижанов, Ш.Уәлиханов, Құрманғазы, М.Бәпиұлы, С.Есова, И.Панфилов, Ш.Әлжанұлы, Т.Басенов, А.Порох, Т.Бигелдинов көшелерін жарықтандыру жоспарланып отыр. Қаладағы саябақтарды, аллеяларды, скверлерді күтіп ұстауға 60 миллион 984 мың теңге қарастырылған. 109 миллион 407 мың теңгеге орталық алаң абаттандырылуда. Сонымен қатар Әулиеата және Сағындықов көшелері,  «Балалар» саябағы, 2- ықшамаудандағы №6, 8 көпқабатты тұрғын үйлердің алды абаттандырылып, жаңа кейіпке енеді. Ә.Молдағұлова көшесіне балалар ойын алаңшасын орнатуға да көңіл бөлініп отыр.Биылғы  7 шілдеде толассыз жаңбыр жауып, оның соңы көптеген қиындық туындатқаны белгілі. Табиғи сипаттағы төтенше жағдай салдарынан зардап шеккен тұрғын үйлерге көмек беру және нысандарды қайта қалпына келтіру бойынша  да  талай тірлік тіктелуде. Қазіргі таңда  Ы.Алтынсарин, К.Байсейітова, Ш.Құдайбердиев көшелеріне лоток салу, дегерес және шағынқабатты ғимараттар (МЭЗ) елді мекендерінің көшелеріне қиыршық тас пен асфальт төсеу, Аяпов, Құдайбердиев көшелерінде арық қазу жұмыстары қарқынды жүргізілуде. 1 миллион 830,5 мың теңгеге көше жарықтары қайта қалпына келтіріліп жатыр. Ал төтенше жағдай салдарынан зардап шеккен 53 үйді қайта қалпына келтіру мақсатында 164 миллион  841,8 мың теңге игерілуде.  

2023 жылдың 12 қыркүйегінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің  №781 қаулысымен Жаңатас қаласын әлеуметтік-экономикалық дамытудың 2023-2027 жылдарға арналған кешенді жоспары бекітілді. Жоспар аясындағы  бірқатар жоба 2023 жылы іске асырылса, қалған міндеттердің орындалуы 2027 жылдың соңына  дейін қамтамасыз етіледі.Шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту, инвестиция тарту, сол арқылы тұрғындардың табысын арттыру мәселесі күн тәртібінен түспейді. Бұл бағытта да қол жеткен нәтижелер аз емес. Қазіргі таңда қалада жұмыс істеп тұрған шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің  саны 2 470 бірлікті құрайды. Биыл жеке тауар сатылымы 2 миллиард 321,6 миллион теңге көлемінде қалыптасты. 2023 жылдың сәйкес мерзімімен  салыстырғанда нақты көлем индексі 105,7 пайызды құрады.Үстіміздегі жылдың қаңтар-шілде айларында негізгі капиталға салынған инвестициялар көлемі 21 миллиард 123,5 миллион теңге болды.Жаңа жұмыс орындарын ашып, әлеуметтің әлеуетін арттыруға да үнемі басымдық беріліп келеді.  Жыл басынан бері 1 112 қала тұрғыны жұмыспен қамтудың белсенді шараларымен қамтылды. Оның ішінде 678 адам тұрақты жұмысқа орналасты. Қоғамдық жұмыстарға 421 адам тартылса, қайта даярлық пен кәсіби оқытуға  57 адам жолданған. Бүгінде жұмыссыздық деңгейі 4 пайызды  құрап отыр.Тұрғындарды әлеуметтік қолдау шаралары да тұрақты ұйымдастырылып келеді. Биылғы қаңтар-шілде айларында қаладағы 323 отбасыға атаулы әлеуметтік көмек көрсетіліп, 218  отбасыға 569,0 мың теңге тұрғын үй жердемақысы төленді. Демеушілердің есебінен 2,5 миллион  теңгеге 170 отбасына әлеуметтік қолдаулар көрсетілді. 

Бұқараны баспанамен қамту да басты назарда. Қазіргі таңда қаладағы тұрғын үй кезегінде 1 557 азамат тіркелген. Тұрғын үймен қамтамасыз ету мақсатында 1,9 миллиард  теңгеге 80 пәтерлі 2 көпқабатты тұрғын үйдің құрылысына арналған жоба әзірленді. Яғни 6-ықшамаудандағы №16, 17 үйлерді халық игілігіне ұсыну көзделіп отыр. Оған қоса, 2-ықшамаудандағы №32 үйді қайта қалпына келтіру жұмыстары жүргізілуде.Инфрақұрылым жүйелеріне тоқталатын болсақ, ұзындығы 61,2 шақырым  болатын 76 көшенің 42-сі толық асфальтталған. Қалған 34 көшеге газ құбырлары жүргізілген соң орта жөндеуден өткізу жоспарлануда. 48 көшеге (63 пайыз) жарықшамдар  орнатылған.Қаламызды абаттандыру, тазалығын қамтамасыз ету – біздің басты мақсатымыз. Бүгінде қала тазалығына 7 арнайы техника, 39 ақылы қоғамдық жұмысшы жұмылдырылған. Көктемгі екі айлық тазалық жұмыстарының барысында қала көлемінде 10,2 шақырым арықтар тазаланып, шамамен 195 тонна күл-қоқыстар шығарылды. Демалыс орындары мен саябақтарға 3 950 түп тал мен 50 760 дана гүл көшеті отырғызылды.Біздің мақсатымыз – елмен тығыз араласу, халыққа мемлекеттік қолдауларды кеңінен жеткізіп, өзекті мәселелерді шешу жөнінде тиісті шаралар қабылдау болып табылады. Осы бағыттағы жұмысымызды одан әрі жандандырып, аянбай қызмет ете беретін боламыз. 

Илияс ДОМАЛАҚОВ, 
Жаңатас қаласының әкімі