АЛАЯҚТАРДЫҢ САН СОҚТЫРАТЫН СХЕМАЛАРы

Телефон нөмірлерін ауыстыру технологиясы Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі ауыспалы абоненттік нөмірлерді заңсыз пайдалануға байланысты интернет-алаяқтықтың жиілеп кеткені туралы ескертеді. Бұл жағдайда қылмыстық схемаларда қолданылатын телефон нөмірлері банктерге де, құқық қорғау органдарына да берілуі мүмкін. Алаяқтық тіркелген, банктің немесе полицияның өкілдері азаматтардың ұялы телефондарына қоңырау шалып, банк клиентінің картасынан рұқсатсыз аударым туралы хабарлаған. Заңсыз операцияны бұғаттау үшін оның пластикалық картасының деректерін, атап айтқанда картаның нөмірін және артқы жағында көрсетілген CVV кодын нақтылау ұсынылады. Болашақта карта туралы алынған мәліметтер іс жүзінде пайдаланушының карточкалық шотынан немесе депозитінен рұқсатсыз ақша аудару үшін қолданылады. Бірқатар жағдайларда азаматтарды өз ақшаларын депозиттерден алуға және оларды «сақтандыру шотына» салуға көндірген. Азаматтар өз мүлкін кепілге қойған немесе сатқан фактілер тіркелді, өйткені оларға қарызды ресімдеу әрекеттері туралы хабарланды. Түскен ақша алаяқтар көрсеткен шоттарға ерікті түрде аударылды. Қазақстан Республикасының ІІМ азаматтарды қырағы болуға және қарапайым ережелерді сақтауға шақырады. Олардың біріншісі – ешкімге өзінің дербес деректерін, пластикалық карталардың деректемелерін хабарламау, аударымдар туралы түбіртектерді, әсіресе кодтар мен кодтық сөздерді, тіпті банк, полиция қызметкерлері болып табылатын тұлғаларға және т. б. бермеу. Арзан баға – құрылған қақпан Интернет-дүкендерде немесе жарнама сайттарында тауарларды сату туралы жарнамаларды орналастырумен байланысты алаяқтықтың ең көп таралған түрі. Әдетте, алаяқтар өз құрбандарын сатылатын мүліктің немесе ұсынылатын қызметтің төмен бағасымен, жеделдігімен, төмен сатып алу бағасымен, қалдықтарды сатумен және т. б. түсіндіреді. Сатып алушылардан «электрондық әмиянға» немесе банк картасына ақша аудару арқылы алдын ала төлем немесе толық төлем жасауды сұрайды. Бірнеше күн ішінде «сатушы» тауарларды тез жеткізуге уәде береді, содан кейін із-түссіз жоғалады. Әдетте, мұндай алаяқтық жасаған кезде электрондық төлем жүйелері, сондай-ақ үшінші тұлғаларға ресімделген банктік төлем карталары қолданылады. Жеке деректерді алудың жолдары Жалған сатып алушылар тауарларды, автокөліктерді және т.б. сатып алу сылтауымен орналастырылған хабарландырулар бойынша қоңыраулар жасайды. Аудару үшін пластикалық картаның нөмірін хабарлау ұсынылады. Біраз уақыттан кейін олар жәбірленушіге тағы да қоңырау шалып, телефонға SMS-хабарлама түрінде келген кодты хабарлауды сұрайды, бұл ақша аудару үшін қажет. Немесе азаматты ең жақын банкоматқа барып, олар жазатын картамен әрекет етуді сұрайды. Шын мәнінде, код алаяқтарға интернет-банкингті қосу, яғни шотты басқару үшін қажет. Пәтер мен қымбат көлік «сатушысы» Алаяқтар төмен бағаны көрсете отырып, пәтерді, автокөлікті сату туралы хабарландыру орналастырады. Әдетте сатып алушы көрсетілген абоненттік нөмірге хабарласа алмайды (немесе хабарламада мессенджердің байланыс нөмірі көрсетіледі). Хат алмасу барысында алаяқ басқа қалада немесе шетелде екенін түсіндіреді. Ақшаның болуына кепілдік ретінде өзіне немесе туысына халықаралық төлем жүйесінде (Unistream, Western Union және т.б.) шот ашуды және онда келісілген соманы аударуды сұрайды. Шот иесінің білместен ешкім ақша ала алмайтынына сенімді бола отырып, сенімді сатып алушылар ақша аударады және чектің суретін алаяқтыққа жібереді. Алдаушы-қылмыскер төлем нөмірін алып, шот иесінің атына жалған құжаттар арқылы ақша алған. Жалған және қос сайттар Алаяқтар жалған интернет-дүкен немесе белгілі сайттардың аналогын жасайды, онда тауар немесе қызмет үшін төлем әдістері көрсетіледі. Сайттың сенімді екенін анықтау өте қиын. Қызығушылық танытатын өнімді таңдау үшін сатып алушы дүкенге «іс жүзінде» кіреді және әрине, көрсетілген өнімнің бар-жоғы, сондай-ақ мәлімделген сипаттамалар мен фотосуреттердің шындыққа қаншалықты сәйкес келетіні белгісіз. Интернет арқылы тауарларды сатып алғанда, көбінесе толық немесе ішінара алдын ала төлем жасалады. Барлық аталған ақша дүкен иесінің шотына түседі, ол алдын ала төлем алғаннан кейін тауарды жібермеуі немесе сапасыз немесе басқа түрін жіберуі мүмкін. Бұдан басқа, интернет-ресурстар анонимизация қызметтерін ұсынатын шетелдік сайттардың көмегімен тіркелуі мүмкін. Бұл кейбір жағдайларда алаяқтар туралы шынайы мәліметтер алуды қиындатады. Қайырымдылық сылтауымен ақшаны иемдену Алаяқтықтың бұл түрі жалған шығармашылыққа негізделген. Әдетте әлеуметтік желілер арқылы интернетте ақша жинауды жүзеге асыратын мұқтаж немесе ауыр науқастардың туыстары алаяқтардың қолынан зардап шегеді. Осы жағдайды пайдаланып, алаяқтар «еріктілердің» атынан жәбірленушілердің хабарлауы бойынша жиналған ақшалай көмек ұсынады. Ақшалай қаражатты аудару үшін оларға карточкалық шоттардың деректемелерін беруді немесе дербес деректерді және шоттардың деректемелерін көрсету қажет болатын сауалнаманы толтыруды сұрайды. Қажетті ақпаратты алғаннан кейін алаяқтар карта шоттарын босатады. Кейіннен онлайн-кредиттерді ресімдей отырып, дербес деректерді иеленеді. Кепілдендірілген инвестиция туралы хабарландыру Сайттарда, әлеуметтік желілерде табысты бизнеске кепілдендірілген инвестиция туралы хабарландырулар бар. Яғни жоғары айлық дивидендтерді және т.б. әдетте ақшаны Qiwi әмиянына немесе басқа төлем жүйесіне аударуды сұрайды. Басқа құрбандарды сендіру және тарту үшін алдымен аз мөлшерде төлеуге болады. Әдетте, алғашқы төлемдер алаяқтықтың басқа құрбандары есебінен жасалады. Үлкен сома жинақталғаннан кейін алаяқ төлемді тоқтатады. Егер сізге немесе сіздің жақындарыңызға қатысты құқыққа қарсы әрекеттер жасалған болса, болған жағдай туралы дереу полицияға «102» телефон нөмірі бойынша хабарлаңыз. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі криминалдық полиция департаменті