Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенсті дамыту

Біздің еліміздегі бұл институт 2020 жылы "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы" Заңда квазимемлекеттік сектор субъектілерінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметтердің функцияларын орындайтын құрылымдық бөлімшелер айқындалады деген норма пайда болған кезде заңнамалық тұрғыдан бекітілді.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметтердің негізгі міндеті -ұйымның және оның қызметкерлерінің сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы заңнамасын сақтауын қамтамасыз ету. Институттың қалыптасуының бастапқы кезеңдерінде комплаенс функциялары заңгерлер, бухгалтерлер, кадрлар, әдіскерлер және т. б. сияқты жұмыс істейтін қызметкерлерге жүктелді.

«Бұл квазимемлекеттік сектордың субъектілеріндеқаражаттың жетіспеушілігі, ұйымдардың шағын көлемі және т. б. объективті себептерге байланысты жеке бөлімшелер құруға мүмкіндік бере алмайтындығына байланысты. Институттың дамуына қарай және жинақталған құқық қолдану практикасын ескере отырып, заңнамаға өзгерістер енгізілді. Мысалы, 2022 жылы комплаенс-қызметтердің атқарушы органнан, ұйымның лауазымды адамдарынан құрылып, олардыңтәуелсіздігі қамтамасыз етілді және жоғары басқару органына – директорлар кеңесіне немесе бақылау кеңесіне есеп беру бекітілді. 2023 жылы құрылымдық бөлімшені немесе сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызмет функцияларын орындайтын жауапты тұлғаны айқындау мүмкіндігі көзделген. Бұдан басқа, ағымдағы жылдан бастап сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті органға сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметтердің қызметін үйлестіру және Бірыңғай үлгілік ережені әзірлеу бойынша құзыреттер берілген»,- Болат Жылкыбаев.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметтер туралы Үлгілік ереже ағымдағы жылы31 наурызда бекітілді (Қазақстан Республикасы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет) Төрағасының 31.03.2023 ж. №112 бұйрығы). Бұл құжатты қабылдау ұйымның сыбайлас жемқорлыққа қарсы тиімді комплаенсін қалай құру керектігі туралы тұтас түсінік қалыптастыруға мүмкіндік берді.